Wat kan de wereld doen voor Iran?

Activisten in Iran en daarbuiten roepen de internationale gemeenschap herhaaldelijk op tot actie tegen de Iraanse regering. Maar wat kan de internationale gemeenschap nog om Iraniërs te steunen? En wat denken kenners van die maatregelen?

Ook politiek filosoof en Iraanse Nederlander Shahin Nasiri pleit voor het terugsturen van diplomaten en ambassadeurs. “Dit is waar Iraanse verzetsgroepen om vragen. Zij erkennen het huidige regime niet, en door diplomatieke banden te verbreken laat de wereld zien dat zij het regime ook niet erkent.” Bovendien zouden de Iraanse ambassades in Europa volgens Shalmashi de Iraanse diaspora intimideren: Iraanse Nederlanders merken dat de Iraanse regering hen in de gaten houdt. Diplomaten terugsturen zou daarom ook de veiligheid van de diaspora goed doen, denkt Shalmashi.

Toch is Karimi terughoudender als het op het verbreken van diplomatieke banden aankomt. “Ambassades zijn ook een pressiemiddel, het venster naar de buitenwereld voor het regime. Op deze plekken kun je het regime ter verantwoording roepen, bijvoorbeeld door te demonstreren, ze te bellen en brieven te schrijven. Sluiten kan je maar één keer doen. Ik heb liever dat ze voelen hoe de wereld walgt van hun wandaden.” Een ambassade vertegenwoordigt immers een regering in een ander land.

Van Veen: “De sancties moesten Iran uitsluiten van de wereldeconomie: import, export en investeringen. Om dit te bereiken legde de VS ook sancties op aan landen die handel bleven voeren met Teheran. Het doel was om de Iraanse regering ten val te brengen door de sociale onvrede en protesten die hierdoor zouden ontstaan. De heersende elite had nog de connecties om onderhands te handelen en geld te verdienen, maar de meeste Iraniërs werden een stuk armer.”

Voor Nasiri zijn de sancties een delicaat onderwerp: “Het regime heeft het grootste deel van de economie in handen, dus ook gerichte sancties zullen indirect de bevolking raken. Het huidige sanctiepakket lijkt te werken, voor zover we dat nu al kunnen concluderen. Maar het is voor de verkeerde reden afgekondigd: als straf voor de mislukte nucleaire deal uit 2018, in plaats van om de humanitaire toestand in het land te verbeteren.”

Volgens Van Veen kunnen Nederland en de internationale gemeenschap vooral helpen door een soepel vluchtelingenbeleid in te voeren. Van Veen: “De huidige regering lijkt het vluchtelingenverdrag1 strikter te willen interpreteren, waardoor minder mensen in aanmerking komen voor asiel. Het zou helpen als Iraniërs die protesteren, maar bijvoorbeeld nog niet worden vervolgd, ook asiel kunnen aanvragen.” Iraanse activisten zouden dan een stuk makkelijker het land uit kunnen vluchten.

Karimi pleit ook voor het openbaar maken van de activiteiten van de Iraanse ambassade in Nederland. Karimi: “De AIVD is in zekere mate op de hoogte van de Iraanse activiteiten. Maak die informatie openbaar. Als we weten wat de ambassade uitvoert, zouden veel Iraanse Nederlanders zich een stuk veiliger voelen.”

Maar het belangrijkste is volgens haar om de wandaden van het regime voor te leggen aan het Internationaal Strafhof in Den Haag. Hiervoor diende ze afgelopen dinsdag een motie in bij de Eerste Kamer. Karimi: “Het is belangrijk dat Nederland bewijsmateriaal verzamelt van de grootschalige en grove schendingen van mensenrechten door de Islamitische Republiek.”