Still uit 'De Kroon'.
Interview

‘Wil je hier werken? Dan moet je afro anders’

In de VS worden zwarte mensen zo vaak gediscrimineerd om hun haar dat een wet tegen ‘haardiscriminatie’ is aangenomen. Werkgevers mogen dreadlocks of een afro niet meer verbieden. Maar dit speelt ook in Nederland. “Ik wil je wel aannemen, maar dan moet je haar anders.”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Arbeidsdiscriminatie komt nog steeds veel voor en geldt nog sterker voor zwarte mensen. Het gaat dan niet alleen om kleur, maar ook om haar. Een zwarte winkelmedewerker werd door haar leidinggevende aangesproken; haar vlechten zouden niet ‘representatief’ zijn. Bij de Amerikaanse Six Flags werd een jongen niet aangenomen omdat hij ‘te extreme dreadlocks’ zou hebben. En RTL4-presentator Ad Peters zei tijdens een uitzending van het programma Bubbels & Gloss, door hartelijk gelach bijgestaan, dat ‘je er ook niet altijd als een bosn-woord bij wil lopen’.
In de staat Californië werd begin juli de wet SB188, ofwel The Crown Act, aangenomen. De wet moet zogeheten haardiscriminatie tegengaan. Dat deze vorm van discriminatie op veel werkplekken actief bestreden moet worden blijkt: ook de Amerikaanse marine veranderde vorig jaar haar beleid over haardracht.

Voorheen konden dreadlocks, afro’s of vlechten verboden worden door werkgevers in de publieke sector, maar werknemers mogen voortaan hun haar dragen zoals ze willen. Senator Holly Mitchell, een zwarte vrouw met locks, diende de wet in nadat een zwarte worstelaar bij een wedstrijd ter plekke zijn locks moest afknippen om mee te mogen doen. De verontrustende beelden waarin het haar werd verwijderd leidden tot veel ophef in de zwarte gemeenschap.

Still uit De Kroon

“Mensen zijn snel geneigd om over haardiscriminatie te zeggen; ‘ja, dat is een typische Amerikaanse toestand’ maar het gebeurt hier wel degelijk”, zegt fashionactivist en co-auteur van Little Black Hair Book Janice Deul. “In Little Black Hair Book beschrijven we bijvoorbeeld hoe een vrouwelijke zwarte stewardess door haar leidinggevende werd aangesproken op haar afro maar de collega met blond haar vol gekleurde strikjes niets te horen kreeg.

Vrouwen met kroeshaar krijgen tijdens sollicitaties of promoties te horen: ‘Ik wil je wel aannemen, maar dan moet je je haar anders doen’. En menigeen wordt nog altijd geconfronteerd met collega’s die ongevraagd aan hun afro zitten of opmerkingen maken in de trant van: ‘jij hoeft je haar zeker nooit te wassen of te kammen’. Dergelijke uitingen van micro-agressie lijken onschuldig, maar ze geven aan hoe over black hair wordt gedacht.”

De Kroon

Filmstudent Robin Ramos en vrouwenrechtenlobbyist Zaïre Krieger weten wat deze vooroordelen betekenen, welke invloed ze hebben gehad op hun leven en hoe dit thema hen inspireerde tot het maken van een korte film: De Kroon.
Robin Ramos (21) maakte eerder de films Zo Zwart Als Ik, Grenzeloos Zijn en Wederzijde en bracht samen met medestudent Kymani Ceder een ode aan black hair met de korte film De Kroon.

https://www.youtube.com/watch?v=7tTIl2WJCx0

Bron: www.youtube.com
Robin, wat zijn je eigen ervaringen met haardiscriminatie?

“Al op de basisschool kreeg ik vragen als ‘kun je dat haar wel verzorgen?’ of ‘wanneer scheer je je haar weer af, dat staat je veel beter’. Ik durfde mijn afro niet te laten groeien, en knipte mijn haar zo kort mogelijk, om mijn haar glad of stijl te laten lijken. Later, toen ik me meer ging inlezen over mijn persoonlijke geschiedenis en de geschiedenis van racisme, besefte ik dat ik, net als andere mensen met kroeshaar in mijn omgeving, geïnternaliseerde zelfhaat had ontwikkeld rond mijn eigen haar.”

Waarom vond je het belangrijk om deze film te maken? 

“Er zitten nog steeds te veel negatieve connotaties aan black hair waardoor zwarte mensen bang zijn om hun haar ‘natuurlijk’ te dragen. Met de film willen we laten zien dat de geschiedenis van de zwarte haartraditie juist heel rijk is, iets om trots op te zijn. Het is veel meer dan alleen een kapsel. Het haar heeft ook spirituele componenten. In pre-koloniale gemeenschappen werd haar op een speciale manier gevlochten; dat kon betekenen dat iemand gehuwd was bijvoorbeeld, of een weduwe.

In de tijd van de slavernij was haar een middel om te overleven

Het haar was ook een middel om te overleven. In de tijd van de slavernij werden vluchtroutes of eten in het haar gevlochten. Vandaag de dag leren we hier niets over, terwijl het zo belangrijk is dat er informatie over gedeeld wordt, zodat mensen tevreden met zichzelf kunnen zijn en niet in angst hoeven te leven.”

Wat vind je van de Californische wet tegen haardiscriminatie?

“Racisme is al eeuwenoud en stereotypering van zwarte mensen duurt maar voort, dus ik vind het wel logisch. Het zit heel erg in de westerse manier van doen en laten, om labels te plakken en in hokjes te denken. Om je als zwart persoon volledig gelijkwaardig te voelen en ook zo gezien te worden, is beleid nodig dat structuren in de samenleving inclusiever maakt.”

Vind je dat Nederland ook zo’n wet nodig heeft?

“Ja, er zijn voor werkgevers zo veel manieren om te discrimineren bij het aannemen van werknemers. Werkgevers kunnen zelfs discriminerende verzoeken bij uitzendbureaus neerleggen die in twee van de vijf gevallen worden ingewilligd. In veel opzichten loopt Nederland achter op de Verenigde Staten. Daar bestaat de ‘Natural Hair Movement’, een beweging die zwarte mensen tevreden wil maken met hun haar en hen de geschiedenis van het haar beter wil leren kennen. Zo’n stroming mis ik in Nederland wel.”

Still uit ‘De Kroon’.
Zaïre Krieger (22) is vrouwenrechtenlobbyist en maker van o.a. Piemelpraat: een parodie op een reclamespotje over de verzorging van de vagina. Hiermee startte ze een discussie over blinde vlekken en het belang van beeldvorming in de media. In De Kroon zien we hoe ze haar lange haar afscheert.
Waarom was het voor jou belangrijk om mee te werken aan deze film?

“Nadat Robin het concept uitlegde en vertelde wie er mee zou werken, wist ik dat ik mijn steentje wilde bijdragen. Het eerste wat in mij opkwam was dat deze film deel van de geschiedenis zou worden. Dit zal de canon ingaan als een belangrijke film, die dingen laat zien die nog nooit zijn vertoond. Ik wil op een dag aan mijn kinderen laten zien dat ik altijd mezelf ben geweest. En ik wil dat zij ook zichzelf zullen zijn.

Afscheren was een symbolisch moment, ik zou niet meer vechten tegen mijn haar

Daarnaast was het al langer een droom om mijn haren af te scheren. Mijn moeder heeft dat in haar leven drie keer gedaan en zei altijd dat ik dit ooit nog moest doen. Ik had altijd moeite met het verzorgen van mijn haar. Ik vocht tegen mijn krullen, want mijn haar moest zo stijl mogelijk of ik wilde het bedekken met pruiken, weaves of vlechten. Afscheren was een symbolisch moment, ik gaf me over en zou niet meer vechten tegen mijn haar. Ook met kort haar ben ik dezelfde persoon. Het was zoveel meer dan alleen een kapsel. In de film zie je me na het afscheren lachen, ik voelde me tien kilo lichter. Alle bullshit, alle druk viel van mijn schouders. Het is een van de beste beslissingen van dit jaar geweest!”

Wat vind je van de Californische wet tegen haardiscriminatie?

“De ontwikkeling zegt veel over hoe zwarte vrouwen hun plek innemen in de maatschappij. Door vastberaden te lobbyen geven ze aan dat ze haardiscriminatie niet meer willen laten gebeuren.

Op een bepaalde manier is het logisch, aangezien er jaren geleden, tijdens de segregatie en Jim Crow-wetten in de VS1ook regels en wetten waren die vrouwen met kroeshaar oplegden hun haar te stijlen. Deze nieuwe wet is dus een correctie van eerder gemaakte fouten. Maar het blijft natuurlijk vreemd dat hier wetten voor nodig zijn.”

Vind je dat Nederland ook zo’n wet nodig heeft?

“Het is heel moeilijk om aan te tonen of bewijzen dat het daadwerkelijk om discriminatie gaat. Voor bedrijven is het makkelijk om andere redenen dan haardiscriminatie te noemen, terwijl iemand zelf duidelijk voelt dat hij of zij niet wordt aangenomen door kapsel of voorkomen. Ik heb mijzelf soms afgevraagd of het om mijn haar ging, of om mijn kleur. Je weet het nooit. Dat is een aparte onzekerheid die je als vrouw van kleur hebt.

Een vergelijkbare wet in Nederland kan een symbolische boodschap hebben vanuit de overheid; dat zij vindt dat iedereen, ongeacht haartype of -kleur overal moet kunnen werken. In dat geval sta ik er achter. Toch twijfel ik aan de effectiviteit van zo’n wet in de huidige Nederlandse context. De samenleving is best defensief als het gaat om discriminatie en racisme, en dingen aankaarten of bespreken.”

Overlevings­strategieën voor zwarte vrouwen

'Zwart feminisme is als een religie voor mij'

  1. Deze segregatiewetten werden vanaf 1877 in de VS ingevoerd en dienden tot doel een scheiding van zwarte en witte Amerikanen in het openbare leven. De wetten bleven tot 1965 in werking. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons