Waar maak je dat nog mee? Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy (D66) begint een zin “Investeringen zijn in principe goed…”. Het publiek in De Brakke Grond in Amsterdam loeit: ‘NEE!”. Zo veel emoties maken de Europese Verkiezingen los – want daar ging het debat ‘Eerlijker en groener uit de crisis? over.
Grote bedrijfsleven
Of liever, zo verhit raken de gemoederen over het nieuwe vrijhandelsverdrag TTIP tussen de VS en Europa, waarover al bijna een jaar wordt onderhandeld. Andere onderwerpen gisteravond, zoals het gevaar van biobrandstoffen voor voedselzekerheid in Afrika, het tegengaan van belastingontwijking of de verplichting tot maatschappelijk verantwoord ondernemen (onder andere in Bangladesh) leiden tot opmerkelijke eensgezindheid onder de Europarlementariërs. Maar bij het onderwerp ‘handels- en investeringsverdragen’ sloeg de vlam in de pan. Volgens Danielle Hirsch, directeur van duurzaamheid-lobbyclub Both Ends, moeten Europese burgers de verkiezingen aangrijpen om eerlijke handel te eisen in plaats van het huidige ondoorzichtige systeem van handels- en investeringsverdragen dat alleen de belangen van het grote bedrijfsleven dient. Steen des aanstoots voor Hirsch is het Investor-State Dispute Settlement dat volgens haar hoog op de agenda staat bij de TTIP-onderhandelingen. Zo’n arbitrage-instantie geeft bedrijven de mogelijkheid staten aan te klagen als ze in hun belangen worden geschaad. Notoir voorbeeld is de zaak van tabaksfabrikant Philip Morris tegen Uruguay en zijn aaibare president Jose Mujica. Het bedrijf eist 2 miljard dollar vanwege de Uruguyaanse antirook-maatregelen. “Het ISDS is de schandvlek van het internationale handelssysteem”, stelde Hirsch.
100 procent tegen
De partijen ter linkerzijde van het politieke spectrum – inclusief de Piratenpartij – haakten hier gretig op in. “TTIP wordt beklonken in gesloten achterkamertjes”, smaalde Piratenpartij-lijsttrekker Matthijs Pontier. “Het is zogenaamd een vrijhandelsverdrag, maar dan handel die vrij is van zorgen over milieu en mensenrechten. En waarom is er een speciaal tribunaal nodig voor het beslechten van geschillen? Europa en de VS hebben prima rechtssystemen.”
Ook de SP, bij monde van Erik Wesselius (van de lobbyistenwaakhond Corporate Europe Observatory), is ‘100 procent’ tegen TTIP. “Dat verdrag is door multinationals gewild, en wordt aan ons verkocht met het argument dat het goed is voor de werkgelegenheid.”
Vervolgens probeerde Gerben-Jan Gerbrandy, tweede man van D66, wat tegenwicht bij al die ‘TTIP’-bashing’ te formuleren. Zijn argumenten gingen echter verloren in een orkaan van tegenwerpingen. In de ontstane consternatie nam GroenLinks-lijsttrekker Bas Eickhout de regie over van debatleider Sandra Rottenberg. “Ik wil van iedereen weten of ie voor of tegen ISDS is.” Even laten kon hij tevreden constateren: “De Pvda is nu ook tegen ISDS. Dat is nieuw. Maar gaat de PvdA straks in de regering ook tegenstemmen? “
De rust keerde langzaam weer in De Brakke Grond. Gerben-Jan Gerbrandy zeeg vermoeid in zijn fauteuil. Zoveel weerstand, daar had hij geen rekening mee gehouden.
‘Groener en eerlijker uit de crisis?’ was een initiatief van de Fair, Green and Global Coalition, een verband van ‘waakhonden’ op gebied van duurzaamheid en eerlijke handel.
