Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Het tegengaan van witwassen en de financiering van terrorisme wordt wereldwijd gedaan door de Financial Intelligence Unit (FIU). In Nederland wordt deze eenheid gereguleerd vanuit de nationale politie, maar in Zambia is het Financial Intelligence Centre (FIC) daarvoor verantwoordelijk. Mary Chirwa is directeur-generaal van deze overheidsinstantie. Dit jaar was Chirwa eregast van de Nudge Global Impact Summit in Den Haag, waar de aankondiging van de Mary Chirwa-Award de grote verrassing van de avond was. Wij spraken Chirwa over corruptie in Zambia, dreigementen naar aanleiding van haar werk en haar drijfveer.
The Nudge Global Impact Challenge is een ontwikkelingsprogramma gebaseerd op het idee dat de leiders van morgen leven in een nieuwe realiteit: een wereld waar klimaatverandering een gegeven is, natuurlijke hulpbronnen schaars zijn en de globale welvaartsverdeling een onvermijdbaar onderwerp is. Acht maanden lang worden wereldverbeteraars gevolgd, waarbij de uitverkorenen worden uitgenodigd op de jaarlijkse Nudge Global Impact Summit in het Vredespaleis in Den Haag.
De weg naar directeur van het FIC was geen gemakkelijke. Mary Chirwa woont als alleenstaande moeder van vier kinderen in Lusaka, de hoofdstad van Zambia. Ze studeerde rechten en had altijd al een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Haar moed haalt ze uit haar geloof en haar jeugd, wat haar de kracht geeft om te blijven strijden voor een corruptievrij Zambia. Chirwa heeft geen makkelijk leven gehad. Onder andere het verlies van haar ouders op jonge leeftijd en de zelfmoord van haar man, hebben haar gevormd tot de vrouw die ze vandaag is. “Mijn ouders leerden me om in alles uit te blinken, wat inhoudt: het goede doen, ook wanneer niemand kijkt.” Dit geeft ze door aan haar kinderen, maar vooral ook aan haar mede-Zambianen.
“Ik heb geleerd om altijd goed te doen, ook wanneer er niemand kijkt
Transnationale corruptie
Een Financial Intelligence Unit, zoals de FIC in Zambia, is in elk land verplicht. Zo’n eenheid dient als een buffer tussen financiële instituties en wetshandhavingsinstanties. De units krijgen een seintje bij een verdachte transactie, onderzoeken deze en verspreiden het dan naar de juiste instantie(s). Zoals Chirwa het zegt: “We plaatsen ‘rode vlaggen’ zodat het publiek kan zien dat er iets mis is en er iets aan gedaan kan worden.” Corruptie is echter geen eenzijdige actie. Corruptie in landen met veel natuurlijke hulpbronnen, zoals de kolenmijnen in Zambia, zijn gevoelig voor corruptiepraktijken uit andere landen. Chirwa legt uit hoe de FIC informatie krijgt over transnationale corruptiepraktijken: “Het mooie aan de FIC is dat centrum wereldwijd erkend wordt en dat er een overkoepelende organisatie is die gegevens, kennis en expertise deelt van alle andere 158 units: The Egmont Group.”
Dreigementen
Onlangs publiceerde het Zambiaanse FIC een rapport dat tot veel ophef leidde. Het rapport laat de trends van verschillende vormen van corruptie in Zambia zien. Drie grote trends uit het rapport waren: grote en abnormale overboekingen van contant geld, corruptie en illegale activiteiten in de mijnen door lokale mensen of niet-Zambianen. In totaal schat de FIC dat er 4,5 miljard Zambiaanse kwacha verloren is gegaan door dit soort praktijken. Dit staat gelijk aan een kleine 395 miljoen euro.
Naar aanleiding van het rapport ontving de FIC veel dreigementen en werd het centrum door de staatsmedia in een kwalijk daglicht gezet. De president van Zambia stelde zelfs dat het rapport de overheid ten schande maakt. Over de aard van de ophef, vertelt Chirwa: “Er is een gebrek aan kennis bij de verschillende belanghebbers. Door het rapport is er meer bewustzijn over de financiële misdaden in het land, maar de casestudies die in het rapport genoemd worden zijn voor veel mensen confronterend.” Dat corruptie in Zambia bestaat is nationaal bekend, maar pas op het moment dat het door alle belanghebbenden erkend wordt, is echte verandering mogelijk. “Er zijn maar weinig mensen die het privilege hebben dat ik heb. Namelijk: inzage in de corruptiepraktijken in ons land en dit bekend kunnen maken aan het publiek.” De soms heftige dreigementen houden Chirwa niet tegen. “Mijn baan is riskant. Financiële misdaden worden gedaan door mensen met geld en daarmee met mogelijkheden. Ik kan ervoor zorgen dat het geld buiten het corruptiecircuit blijft, en belandt bij álle Zambianen, zoals het hoort.”
“Dat er corruptie in Zambia is weten we, maar pas wanneer het door alle partijen erkend wordt, komt er verandering
Egoïsme als boosdoener
Door samenwerkingen met landen in het Oosten en Zuiden van Afrika kan Chirwa concluderen dat Zambia een voorloper is op het gebied van corruptiebestrijding. Het bewustzijn over corruptie stijgt, waarmee de corruptie zelf volgens Chirwa daalt in het land. Economisch is het land stabiel: Zambia’s GDP (Bruto binnenlands product) lag in 2017 op 25,81 miljard 1. Het is volgens Chirwa dus een misvatting dat corruptie een-op-een gerelateerd is aan de economie van een land. “Het is egoïsme wat corruptie drijft. Individuele gulzigheid is iets dat opgelost kan worden door educatie en het geloven in andere mensen, in Zambia en in het continent. Mensen moeten weer geven om anderen en dit vereist ethisch, transparant en onbevreesd leiderschap.”
De Mary Chirwa-Award
“De aankondiging van de Mary Chirwa-Award gaf me het besef dat de impact die we maken soms voor lief wordt genomen. Je vergeet het aantal mensen dat je inspireert om óók te strijden voor een betere wereld”, vertelt Chirwa. Ze had geen idee dat er deze avond een award naar haar vernoemd zou worden. De prijs zal vanaf 2019 bij elke Nudge Summit worden uitgereikt. Kanshebbers voor deze award moeten opvallend leiderschap vertoond hebben, een verschil maken in de wereld en een voorbeeld voor anderen zijn – alles binnen de pijlers van de mondiale Sustainable Development Goals (SDG’s). Sterke keuzes maken en de rug recht houden, dat zijn volgens Nudge kwaliteiten waaraan een leider moet voldoen voordat hij of zij echt voor verandering kan zorgen binnen de SDG’s.
Chirwa concludeert met een positieve blik op de toekomst: “De criminelen weten dat we er zijn, en dat we achter ze aankomen. Corruptie is al aan het dalen en dat zal het blijven doen.”
- Ter vergelijking, het bruto binnenlands product van buurlanden Mozambique (12,33 miljard USD) en Zimbabwe (17,85 miljard USD) is aanzienlijk lager. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
