Emoticons, hashtags en afbeeldingen: ze maken social media onleesbaar voor mensen die slechtziend of blind zijn. Met een paar simpele tips kun je ervoor zorgen dat jouw berichten voor iedereen te volgen zijn. Xandra Koster geeft handvatten.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Pas na jaren lobbyen door dove en slechthorende mensen is er een gebarentolk aanwezig bij persconferenties van de regering. En dan alleen nog bij crisissituaties; bij de persconferentie over de val van het Kabinet was geen tolk. Informatie of evenementen toegankelijk maken voor iedereen is in Nederland geen automatisme. Niet verrassend dus dat de meeste mensen ook op social media weinig rekening houden met wie hun content wel of niet kan zien.
Terwijl Nederland ruim 2 miljoen mensen met een beperking kent; een groot deel van hen zit op social media. De meeste mensen hebben daar waarschijnlijk nog nooit bij stilgestaan, denken dat toegankelijk socialmediagebruik alleen belangrijk is voor bedrijven, of weten niet waar ze op moeten letten. Dat laatste kan, met deze zes tips voor toegankelijk socialmediagebruik, vanaf nu nooit meer een excuus zijn.
Tip 1: Gebruik beeldbeschrijvingen
Als je op social media een foto, video of gifje plaatst, dan kan een blind of slechtziend persoon dit niet (goed) zien. Voeg daarom altijd een beeldbeschrijving toe – ook wel de Alt-tekst genoemd. Veel platforms hebben hier een ingebouwde functie voor, meestal te vinden bij de instellingen onder het kopje ‘toegankelijkheid’ of ‘accessibility’. Maar niet alle leessoftware ‘ziet’ de Alt-tekst en zo blijft de kans bestaan dat er niets wordt voorgelezen.
Bij Instagram of Facebook kun je de omschrijving gemakkelijk handmatig aan je tekst toevoegen. Zet er dan iets bij als ‘foto-omschrijving’ of ‘Alt-tekst’. Sommige mensen zetten dit, plus de omschrijving zelf, tussen […]. Bijkomend voordeel van de omschrijving ín je tekst plaatsen, is dat je bewustzijn over toegankelijkheid helpt creëren.
Plaats je je omschrijving via de ingebouwde functie, dan zien mensen die géén leessoftware gebruiken het niet en worden ziende mensen dus niet alert gemaakt op het belang van beeldbeschrijvingen. Bij Twitter is de ingebouwde functie wel handig, omdat je in een tweet vaak niet én tekst én foto-omschrijving kwijt kunt.
“
Omschrijf je een foto, gif of video? Verwoord dan zo letterlijk mogelijk wat je ziet
Oké, maar hoe omschrijf je een foto, gif of video? Verwoord zo letterlijk mogelijk wat je ziet. Zou je de inmiddels beruchte foto van Bernie Sanders tijdens de inauguratie van Joe Biden willen omschrijven, dan schrijf je bijvoorbeeld: ‘Foto-omschrijving: Bernie Sanders, een kalende man met wit haar, zit met gefronste wenkbrauwen op een zwarte klapstoel op de trappen van het Capitool, zijn benen over elkaar. Hij draagt een blauw mondkapje en een bril, een halflange legergroene jas, zwarte broek en grote gebreide wanten met witte, zwarte en bruine ruiten erop. Zijn armen zijn ter hoogte van zijn polsen gekruist, zodat de wanten goed te zien zijn.’
Dit lijkt erg uitgebreid, maar het is belangrijk om zo expliciet mogelijk te zijn. ‘Bernie Sanders bij de inauguratie van Joe Biden’ is niet precies genoeg, dat helpt anderen niet om een beeld te vormen. En juist bij een foto zoals die van Sanders zit de lol ’m in de details.
Tip 2: Zorg voor ondertiteling
Zorg dat je video’s altijd ondertiteld zijn. Dit is niet alleen handig voor mensen die het geluid van hun telefoon of computer uit hebben staan, sommige autistische mensen, anderstaligen of mensen die de taal nog aan het leren zijn, maar zelfs noodzakelijk voor dove en slechthorende mensen. Zonder ondertiteling sluit je deze mensen uit.
Het Amerikaanse congreslid Alexandria Ocasio-Cortez ondertitelt bijvoorbeeld altijd haar video’s op Instagram, sinds ze daarop werd gewezen door mensen uit de dovengemeenschap.
Ocasio-Cortez gebruikt daar de app Clipomatic voor (alleen geschikt voor iOS). Voor Android is er bijvoorbeeld Autocap. Wel moet je de automatisch gegenereerde ondertiteling altijd controleren en handmatig corrigeren, want er zitten doorgaans nog veel fouten in waardoor het verhaal alsnog lastig te volgen is. In het Nederlands is de foutmarge nog groter dan in het Engels, omdat dit soort apps eerst ontwikkeld worden voor video’s in het Engels.
Spraakgestuurd typen
Je kunt ook spraakgestuurd typen gebruiken om de tekst van je video om te zetten in geschreven tekst. Dat kan bijvoorbeeld met Google documenten. Je moet dan wel de zinnen nog op de juiste plek in de video plakken, wat best een klusje is. Deze functie is heel geschikt voor het transcriberen van je podcast, zodat dove en slechthorende mensen daar ook van kunnen genieten.
Beeld:Janneke Koers
Let er ook op dat je alle relevante geluiden ondertitelt. Plaats je bijvoorbeeld een video waar een hond met de muziek meezingt, of de buren aan het verbouwen zijn, dan is het zaak om de relevante geluiden te omschrijven, omdat dove mensen anders niet begrijpen waar ze precies naar kijken. Het kan dus zijn dat je een video waarin niet gesproken wordt, toch moet ondertitelen omdat er andere geluiden in voorkomen die belangrijk zijn om het te begrijpen. Vraag je dus altijd af: snapt iemand die het geluid niet hoort dit filmpje?
Tip 3: Gebruik hashtags bewust
Het gebruik van hashtags, vanaf 2007 steeds populairder geworden, is bedoeld om berichten over bepaalde onderwerpen te categoriseren. Tegenwoordig worden hashtags gebruikt bij events, tv-programma’s, gebeurtenissen of (politieke) campagnes. Een hashtag werkt het beste aan het einde van een post, en niet middenin je zin – dat maakt het onleesbaar voor veel mensen, onder wie mensen die spraaksoftware gebruiken, maar ook mensen met dyslexie of prikkelgevoeligheid. Dat zit zo: spraaksoftware spreekt elke hashtag volledig uit.
Beeld:Janneke Koers
Post je bijvoorbeeld deze zin: ‘Om goed #toegankelijk te zijn is het van #belang dat je in je #post niet alle #BelangrijkeWoorden voorziet van een #hashtag’, dan hoort iemand met spraaksoftware: ‘om goed hashtag toegankelijk te zijn is het van hashtag belang dat je in je hashtag post niet alle hashtag belangrijke woorden voorziet van een hashtag hashtag.’ Niet erg begrijpelijk dus.
Goed hashtaggebruik in een twitterbericht is bijvoorbeeld: ‘Om goed toegankelijk te zijn is het van belang dat je in je post niet alle belangrijke woorden voorziet van een hashtag. #Toegankelijkheid #WebToegankelijkheid. Gebruik bij Twitter maximaal twee hashtags; bij Instagram of Facebook kun je er veel meer kwijt, omdat je daar geen limiet aan tekens hebt.
“
Bestaat je hashtag uit meerdere woorden, begin elk woord dan met een hoofdletter
Bestaat je hashtag uit meerdere woorden, dan wordt aangeraden om ‘PascalCase’ te gebruiken. Dat betekent dat je elk woord begint met een hoofdletter. Zo is het voor iedereen makkelijker te lezen, maar vooral voor spraaksoftware. De hashtag #blacklivesmatter wordt bijvoorbeeld voorgelezen als ‘hashtag black live smatter’, waarbij live wordt uitgesproken als het werkwoord. #BlackLivesMatter wordt wel voorgelezen zoals het bedoeld is. Ten slotte een algemene regel: cijfers in hashtags zijn geen probleem, leestekens en spaties wél. Niet vanwege spraaksoftware, maar omdat alles vanaf de spatie of het leesteken niet meer gezien wordt als hashtag. Zo wordt #toegankelijk(heid) #toegankelijk en #Gebruik Hashtags, #Gebruik.
Tip 4: Wees spaarzaam met emoticons
Wist je dat spraaksoftware de meeste emoticons herkent en vertaalt naar tekst? Schrijf je enthousiast dat je moeder jarig is met drie feest-emoticons, dan leest de spraaksoftware: ‘Hoera, gefeliciteerd mam met je vijftigste verjaardag, gezicht met feesttoeter en feestmuts gezicht met feesttoeter en feestmuts gezicht met feesttoeter en feestmuts.’ Helemaal vervelend wordt het als je achter je profielnaam een trekker, de Luxemburgse vlag en een hondenkop hebt staan.
“
Hoera, gefeliciteerd mam met je vijftigste verjaardag, gezicht met feesttoeter en feestmuts gezicht met feesttoeter
Beeld:Janneke Koers
En nóg erger zijn emoticons ín woorden. Je zag recent veel mensen die de O in hun naam vervangen door een rood stopbord, om de NOS te steunen. Spraaksoftware herkent dan geen woorden meer en slaat volledig op tilt. Dit geldt ook voor hoofdletters midden in woorden. Omdat elke hoofdletter een nieuw woord aankondigt, is een zin als: ‘jE maG OoK niKS MeER tEGEnwOoRDiG1!11!’ niet te doen voor spraaksoftware. Ook het populaire gebruik van creatieve fonts voor het weergeven van je naam op social media – denk: cursief, aan elkaar of ondersteboven – is voor spraaksoftware niet te herkennen. Oftewel: wees spaarzaam met emoticons en gebruik liever geen creatieve fonts, hoe leuk die er ook uitzien.
Tip 5: Let op begrijpelijke taal
Wil je toegankelijk zijn op social media, dan is het essentieel dat je taal begrijpelijk is. Moeilijke woorden en lange zinnen zijn voor sommige mensen lastig te volgen, vooral voor mensen met een verstandelijke beperking of dyslexie, of voor mensen voor wie Nederlands niet de eerste taal is.
Natuurlijk, taal ontwikkelt zich en we zien dus steeds vaker Engelse woorden opduiken in Nederlandse posts. Je ziet vaak dat vooral mensen van kleur hierop worden aangesproken. Zo deed schrijver Bas Heijne op Twitter laatdunkend over ‘Dipsaus Engels’, verwijzend naar het taalgebruik van de hosts van de podcast Dipsaus.
“
Wees je ervan bewust dat Engelse woorden je tekst minder toegankelijk kunnen maken
Dat is racistisch, omdat het een manier is om zwarte mensen en mensen van kleur de mond te snoeren. Diezelfde critici hoor je niet over management- of salestaal, dat bol staat van het Engels. Het Engels kent bovendien meer woorden om gemarginaliseerde groepen of systemen van onderdrukking aan te duiden dan het Nederlands. Die Engelse termen zijn dan ook nodig voor de emancipatie van gemarginaliseerde groepen en dus ook de gehandicaptenbeweging.
Engels is dus een dilemma. Ik ben dan ook voorzichtig om een standpunt in te nemen over het gebruik ervan op social media. Toch moeten we het er in het kader van toegankelijkheid over hebben. Het gebruik van Engelse woorden maakt social media immers ontoegankelijk voor mensen met een verstandelijke beperking of mensen die de Engelse taal niet machtig zijn. Ook spraaksoftware kan moeite hebben met Engelse termen. Wees je daarom bewust van het feit dat Engelse woorden je tekst ontoegankelijk kunnen maken en gebruik ze wijs.
Tip 6: Gebruik triggerwaarschuwingen
Steeds vaker zie ik triggerwaarschuwingen bij content die gaat over mogelijk trigger-gevoelige onderwerpen. Soms lees je voluit ‘trigger warning’, ‘triggerwaarschuwing’ of ‘content warning’, maar je ziet ook de afkortingen ‘TW’ en/of ‘CW’. Daarna volgen een of twee witregels en dáárna pas de gevoelige tekst. Dit is belangrijk, want hoewel het goed is dat er openlijk over traumatische of gevoelige zaken wordt gesproken, moet je wel rekening houden met mensen die hierdoor zelf (weer) in geestelijke nood kunnen komen.
“
Gebruik sterretjes bij een trigger warning, spraaksoftware herkent witregels niet altijd
Door een waarschuwing te plaatsen bij gevoelige materie laat je mensen zelf kiezen of ze verder willen lezen. De witregels zijn er zodat je oog niet al per ongeluk op de gevoelige woorden valt. Helaas kan spraaksoftware niet altijd uit de voeten met witregels; die worden meestal gewoon overgeslagen. Daarom zou je extra sterretjes kunnen plaatsen voor de witregels, al dan niet voorafgegaan door de tekst: ‘Er volgen nu eerst drie sterretjes’, om voor slechtziende en blinde mensen duidelijk te maken wat er gebeurt. Dat ziet er zo uit:
Trigger waarschuwing.
Er volgen nu eerst drie sterretjes
*
*
*
Tekst.
En zoals altijd: vermijd validistisch taalgebruik
Tot slot: je socialmediacontent is niet inclusief als je validistische taal gebruikt. Als je je bijvoorbeeld uitspreekt over mensen die na de avondklok de straat op gaan om te rellen en te plunderen, noem ze dan geen idioten of gekken. Dat is validistisch taalgebruik.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
