Charif Hamidi
Interview

Zijn mobiele school bezoekt afgelegen dorpen

Charif Hamidi wil het onderwijs in het Midden-Oosten en Afrika verbeteren. Met een mobiel klaslokaal trekt zijn team langs afgelegen dorpen. Hun doelen: onderwijs op maat, meer technologie en vooral leraren meer trainen. ‘Zodat docenten rekening houden met verschillen tussen kinderen.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Beter onderwijs begint niet bij het bouwen van een school of het uitdelen van boeken, weet de Marokkaanse Charif Hamidi (31), oprichter van Ed4.0. De onderneming maakt beter onderwijs in landen in het Midden-Oosten en Afrika mogelijk. Met education 4.0 wil Hamidi kinderen beter voorbereiden op de vierde industriële revolutie, waarin het vooral belangrijk is om je snel aan te passen en nieuwe vaardigheden te leren.

Dat doet de organisatie onder meer met een mobiel klaslokaal dat langs dorpen trekt en docenten en scholen bijstaat om het onderwijs er te verbeteren. Voor dat laatste vertrouwt Ed4.0 op wetenschappelijke analyses en advies van universiteiten als Harvard. Allemaal vanuit het mantra: ‘Toegang tot kwaliteitsonderwijs leidt tot economische welvaart en dat maakt sociale rechtvaardigheid mogelijk.’ Hamidi: “Dat dat in die volgorde gaat, is al door veel academici bewezen.”

OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.

Je kunt nooit genoeg investeren in leraren

Behalve scholen adviseert de organisatie ook overheden, organisaties en bedrijven. Een voorbeeld is een groot agrarisch bedrijf, waarvan Hamidi vanwege vertrouwelijkheid de naam niet kan noemen. Het bedrijf, dat vanuit een geïsoleerde plek in Noord-Afrika groenten naar Europa verscheept, besloot te investeren in ‘humaan kapitaal’ door in de omgeving scholen te bouwen. Alleen: de schoolresultaten van kinderen gingen niet omhoog.

Hamidi noemt het tekenend voor wat vaak ook gebeurt met de goede bedoelingen van overheden of non-profits. Ed4.0 adviseert het bedrijf in kwestie nu over het trainen van leraren. “Je kunt geen hoge prestaties verwachten van studenten met slecht getrainde docenten. Je kunt nooit genoeg investeren in leraren.”

Disruptie in het onderwijs

Opgroeiend in de Marokkaanse middenklasse in Fez had Hamidi zelf altijd toegang tot goed onderwijs. En al op jonge leeftijd nam Hamidi school serieus, al had hij wel een en ander op het Marokkaanse onderwijssysteem aan te merken. In Marokko is het onderwijs bijvoorbeeld erg lineair, vertelt hij, met weinig individuele begeleiding voor studenten. Marokko is daarin geen uitzondering, aldus Hamidi: “Het zijn eigenlijk dezelfde onderwijsproblemen waar veel landen mee kampen.”

Als goede student schopte Hamidi het tot in de hoogbegaafdenklas en kreeg hij een beurs (Fulbright Scholarship) van de Amerikaanse overheid om zijn middelbare school in de VS af te maken. Daar maakte Hamidi kennis met gedifferentieerd onderwijs, waarin leerlingen, anders dan in Marokko, hun eigen vakken konden kiezen. Hij studeerde in de Verenigde Staten door aan de Park Universiteit in Missouri en werkte daarna van 2011 tot 2017 in de VS en Europa in de banken- en consultancywereld. Hij deed er ook zijn vloeiende, Amerikaanse accent op.

Digitalisering is vaak de leraar die niet ‘blader naar pagina 5’, maar ‘scroll naar pagina 5’ zegt

Vanuit de commerciële sector raakte Hamidi ook betrokken bij het beleid van overheden, van investeerders en van innovatieve bedrijven in de onderwijssector. Hij bekeek onderwijs door een consultancybril. Zo vroeg hij zich af waarom technologie hier eigenlijk geen ‘disruptie’ had gebracht, zoals wel was gebeurd in de gezondheidssector en de financiële wereld. “Onderwijs wordt natuurlijk wel gedigitaliseerd”, zegt Hamidi. “Dan zegt de leraar niet ‘blader naar pagina 5’, maar ‘scroll naar pagina 5’. Boeken digitaliseren maakt onderwijs weliswaar toegankelijker, maar dat is geen disruptie.”
Charif Hamidi op een school in Marokko.
Vergelijk het met het neerzetten van extra schoolgebouwen zonder de situatie ín het lokaal te verbeteren. Dat werkt niet, zegt Hamidi: “Als je het kwaliteitsaspect van onderwijs vergeet, bereik je geen economische vooruitgang.” Ed4.0 denkt onderwijs vooral op een analytische manier vooruit te helpen, door met technologie prestaties te analyseren en leraren te trainen om beter in te spelen op individuele verschillen tussen leerlingen.

Tweerichtingsverkeer

Om dat idee te onderzoeken en toe te passen richtte Hamidi in 2016 Ed4.0 op, samen met zijn partner, Naida Kardas, die pedagoog is. De keuze om in het Midden-Oosten en Afrika aan de slag te gaan was snel gemaakt. “Daar zit de meeste jeugd. En de scores van studenten geven aan dat in deze regio het meeste hulp nodig is.” In afgelegen dorpen is de kans op vertroebeling van onderzoeksresultaten (door bijvoorbeeld de invloed van iPads thuis) bovendien klein. “Als het hier lukt om onderwijs te verbeteren, lukt het overal.”

Als het hier lukt om onderwijs te verbeteren, lukt het overal

Hamidi bouwde een terreinwagen om tot mobiel klaslokaal, waarmee Ed4.0 langs verschillende dorpen trekt. Eerst verkent het team van Ed4.0 de situatie ter plekke, door scholen te bezoeken en lokale autoriteiten, directies, leraren, ouders en studenten te spreken. Aan boord van de wagen liggen boeken, iPads en tablets voorzien van programma’s met machine learning, die bijvoorbeeld snel leervalkuilen opsporen. Onderweg wordt alles opgeladen via zonnepanelen op het dak.

Aan de hand van een nulmeting onder leerlingen wordt gekeken hoe zij presteren vóórdat Ed4.0 iets aan de onderwijssituatie verandert. De gegevens van die meting stuurt Ed4.0 naar wetenschappers aan Harvard en Massachusetts om de verschillen tussen kinderen te analyseren en verbeteringen in het lesgeven te bedenken. “Net zoals een dokter een recept uitschrijft voor elke patiënt, komt er een afgemeten plan voor elke student en docent”, zegt Hamidi.

Virtual Forum Youth at Heart
Het ministerie van Buitenlandse Zaken organiseert op 2 november 2020 een virtual forum rondom Youth, Education and Work. Het forum gaat over het verbeteren van de perspectieven van jongeren wereldwijd, onder meer met beter onderwijs dat aansluit op de arbeidsmarkt. Ook politieke en maatschappelijke betrokkenheid van jongeren is daarbij belangrijk. Tijdens het forum worden verschillende webinars georganiseerd waarbij 500 jongeren en partners (wereldwijd) kunnen participeren. Aanmelden kan vanaf 1 oktober.
Het belangrijkste onderdeel is het beter trainen van leraren. Zij leren meer rekening te houden met verschillen tussen kinderen – dat kost geen tijd, maar schéélt tijd, verzekert Hamidi – en ze raken meer gemotiveerd als ze de vorderingen van hun leerlingen beter in beeld krijgen. Er zijn altijd gerandomiseerde controlegroepen, van kinderen die géén ander onderwijs krijgen dan normaal. Alleen dan kan Ed4.0 goed testen of hun interventie heeft gewerkt of niet.

Het is tweerichtingsverkeer, we leren ook van hen

Ed4.0 kan bijvoorbeeld adviseren om klassen anders in te delen, maar het blijft bij een advies en Ed4.0 kan natuurlijk niet zomaar van alles invoeren. “Het is tweerichtingsverkeer, we leren ook van hen.” Scholen moeten na de interventie immers onafhankelijk verder kunnen. “We geven de man geen vis, maar leren hem om te vissen.” Na wekenlang werk in een dorp komt Ed4.0 steeds sporadischer langs om te kijken hoe het gaat, tot uiteindelijk nog slechts een keer in de paar maanden of jaren.

Armoede doorbreken

Al die tijd levert Ed4.0 maatwerk, want: “Er is niet één magische oplossing voor het verbeteren van onderwijs.” Steeds weer kijkt Ed4.0 naar de specifieke situatie. Hamidi hoorde bijvoorbeeld dat in een bepaalde streek in het Atlasgebergte ouders hun dochters vaak niet naar school durfden te sturen, uit veiligheidsoverwegingen. Ed4.0 begon er een ontwikkelingscentrum voor kinderen tot zo’n acht jaar oud, met een van de moeders van de kinderen aan het roer. Aan haar durfden de andere ouders hun dochters wel toe te vertrouwen en zij kreeg tegelijkertijd pedagogische training van Ed4.0. “De groep kinderen waarmee we toen begonnen, zit nu in de tweede klas van de middelbare school.”

De dorpen waar Ed4.0 langsgaat hebben weinig middelen, maar dat hoeft de onderwijskwaliteit niet te belemmeren. Vrijwel alle dorpen die Hamidi tot nu toe bezocht waren voorzien van elektriciteit. In sommige dorpen waren telecomproviders volgens Hamidi zo onder de indruk van het werk van Ed4.0 dat ze met hulp van lokale autoriteiten een 4G-netwerk aanlegden. “Maar het draait niet alleen om technologie”, waarschuwt Hamidi nog eens. “Soms laten kinderen op scholen zonder toegang tot iPads betere resultaten zien dan leerlingen van een rijke school.”

Het inkomen van je ouders is niet het enige wat bepaalt hoeveel kansen je krijgt

Hamidi vindt het een hoopvol gegeven dat het inkomen van je ouders niet het enige is wat bepaalt hoeveel kansen je krijgt, iets wat hij ook terugziet in zijn eigen levensloop. “Ik kom uit een heel bescheiden familie maar kreeg de kans om goed onderwijs te volgen en heb gewerkt voor hooggewaardeerde bedrijven. Intergenerationele armoede kan dus worden doorbroken.” Dat maakt hij graag voor iedereen mogelijk. Dat dat kan, zag ook Nelson Mandela, zegt Hamidi. “Mandela zei ooit dat het binnen onze mogelijkheden ligt om elk kind goed onderwijs te geven. Dat wil ik in onze levensduur nog zien gebeuren.”

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Leerlingen in kwetsbare wijken ademen vuilere lucht in

'Wij leren kinderen groen én inclusief ondernemen'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons