Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Die eenheidsmarkt zou alle ASEAN-landen moeten omvatten: Brunei, Cambodja, Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar (Birma), de Filipijnen, Singapore, Thailand en Vietnam. De lidstaten worden geacht alle onderlinge handelsbarrières af te breken en naar een harmonisering en vereenvoudiging van handelsregels toe te werken. Gezamenlijke investeringsprojecten, zoals een netwerk van autosnelwegen en de Singapore-Kunming spoorverbinding, moeten de economische bedrijvigheid bevorderen. De ASEAN-landen zijn niet van plan een gezamenlijke munt in te voeren, zoals in Europa wel gebeurde.
Washington-consensus
De ASEAN-landen volgen een heel ander model dan Latijns-Amerika, zegt Soedradjad Djiwandono, voormalig bestuurder van de Bank of Indonesia. "De Asean-aanpak is beïnvloed door de 'Washington-consensus', die staat voor een beleid dat gericht is op liberalisering." Nu de multilaterale gesprekken over liberalisering maar moeizaam van de grond komen, is het zwaartepunt verschoven naar bilaterale onderhandelingen. "Rijke landen gebruiken die om hun liberaliseringsagenda in verschillende sectoren door te voeren", zegt Djiwandono.
ASEAN wijst op de toegenomen handel tussen de tien landen onderling als een vroege indicator van succes. Maar het aandeel in de totale handel van de associatie (25 procent) verbleekt in vergelijking met de 46 procent die de landen van het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (NAFTA) halen, en de topscore van 68 procent voor de Europese Unie.
EU
De Aziatische strategie verschilt op belangrijke punten van het Europese model, dat groeide uit een overeenkomst die zes landen in 1951 sloten over kolen en staal. De ASEAN heeft een andere geschiedenis. Het orgaan was de afgelopen veertig jaar meer georiënteerd op politiek en veiligheid, zegt Donald Emmerson, directeur van het South-east Asia Forum van het Shorenstein Asia Pacific Research Center van Stanford. Het resultaat is wel hetzelfde. "De ASEAN heeft sinds de oprichting een stabiliserend effect gehad. Er is nooit een oorlog geweest tussen ASEAN-lidstaten."
De ASEAN verschilt ook met de Europese Unie als het gaat om institutionalisering. "De ASEAN werkt vooral via consultatie, niet met stemprocedures. Want als er gestemd wordt, dan zijn er altijd verliezers. De consultaties leveren ook wel eens geen resultaat op en vaak worden er compromissen gesloten", zegt Emmerson.
Een ander verschil met Europa is de grote economische ongelijkheid tussen lidstaten. Singapore en Brunei behoren tot de rijkste landen in de wereld, Laos tot de armste. Worapot Manupipatpong, directeur van het bureau van de secretaris-generaal van de ASEAN, wijst twee initiatieven die gericht zijn op het dichten van die kloof. "Kleine en middelgrote bedrijven krijgen steun. Landen als Cambodja, Laos en Myanmar krijgen extra technische ondersteuning, zodat ze hun achterstand kunnen inhalen", zegt hij.
Ongelijkheid
Niet iedereen is echter optimistisch. "De ASEAN is altijd meer een forum geweest dan een probleemoplossende organisatie", zegt Karl Jackson, directeur van het Aziëprogramma aan de John Hopkins University. "Het ligt voor de hand om te verwachten dat de kloof alleen gedicht kan worden als individuele landen een hogere economische groei bereiken. Ongelijkheid neemt eerst toe, voordat een staat sterk genoeg is om een deel van de taart te herverdelen en zo de ongelijkheid die de economische groei veroorzaakt, enigszins te compenseren."
Ook de economische crisis die de regio eind jaren negentig trof, ligt nog vers in het geheugen. De crisis begon in 1997 in Thailand en verspreidde zich snel naar andere landen in de regio. Sommige economen beweren dat kapitaalmobiliteit heeft bijgedragen aan de crisis. De vraag is dan of een grotere kapitaalmobiliteit, waar ASEAN op uit is, de regio niet vatbaarder maakt voor economische crises, zegt Emmerson.
