Zwart, vrouw, moslim en doof: Nimco Hersi eist haar plek op

Op school werd Hersi al snel met racisme geconfronteerd. Om niet hun hele naam te hoeven uitspellen gebruiken gebarentaligen vaak één gebaar als naam. Dat heet ook wel je ‘naamgebaar’ en is vaak een gebaar dat verwijst naar bijvoorbeeld de eerste letter van je voornaam of een uiterlijk kenmerk. “Witte docenten en tolken gaven mij een naamgebaar gebaseerd op mijn huidskleur”, vertelt Hersi. “Ze maakten met hun vingers vegende bewegingen over hun wang.” Alsof haar huidskleur weg te vegen zou zijn.

Artikel gaat verder onder de foto.

Na vijf jaar in Groningen konden ook Hersi’s ouders vloeiend NGT en gesproken Nederlands. Eindelijk kon ze vragen stellen die lang onbeantwoord waren gebleven, voornamelijk over haar cultuur, identiteit en religie. Waarom bijvoorbeeld haar moeder een hoofddoek droeg, en alle andere moeders van haar klasgenoten niet. Hersi besefte snel dat haar ouders enorme opofferingen en prestaties hebben geleverd. Ze wil graag iets terugdoen, bijvoorbeeld financieel, maar haar ouders weigeren dit: ‘Zo is het leven’ zeggen ze.

Hersi ziet namelijk dat racisme zich niet beperkt tot de horende samenleving. “Tijdens de wereldwijde Black Lives Matter-protesten besefte ik pas hoe weinig ik me kon identificeren met de bijna volledig witte dovengemeenschap in Nederland. Er was weinig tot geen representatie van doven van kleur in het onderwijs en doveninitiatieven waardoor ik het gevoel kreeg minder te zijn. Ik dacht: witte dove mensen zouden het wel beter weten. Als een van de weinige zwarte dove personen in Nederland voelde ik me verantwoordelijk om me hierover uit te spreken.”

Hersi sprak zich uit op Instagram over racisme en audisme – de discriminatie van dove en slechthorende mensen – en maakte kennis met de internationale zwarte dovengemeenschap. “Pas bij het ontmoeten van andere zwarte dove mensen, eerst online en later ook in het echt, voelde ik me meer begrepen en leerde ik meer over mijn zwart-zijn. Wij zijn er. Dove zwarte mensen bestaan.”

Hersi vertelt verder: “Een tolk is mijn stem, dus bij een witte tolk krijg ik bijna automatisch een witte stem. Ik merkte dat het gedrag veranderde van mensen met wie ik praatte, code switching heet dat, waarbij ik niet zeker wist of dat kwam door de tolk of door mij.” Bij de tolkopleidingen heerst een witte cultuur, zegt Hersi. “Het is een witte bubbel en er is een gebrek aan stages op cultureel diverse plekken. Daar ervaar ik de gevolgen van.”

Tekst gaat verder onder de foto.

Binnen de dovengemeenschap zijn al veranderingen gaande. Zo zijn er nu eindelijk gesprekken gaande over bepaalde koloniale gebaren als het n-woord en tot slaaf gemaakte mensen. “Zo is het gebaar voor ‘slaaf’ het uitbeelden van het trekken aan een ketens om je nek. Nu komt hier langzaamaan verandering in en is recent het gebaar ‘tot slaaf gemaakt’ geïntroduceerd.”