De bijeenkomst is onderdeel van het programma Bridging the Gaps, dat in samenwerking met Aidsfonds tot stand is gekomen. Het slaat een brug tussen enerzijds de zorg en behandeling die sekswerkers, LGBT’ers en drugsgebruikers krijgen en anderzijds datgene waar zij recht op hebben. In een veilige omgeving kunnen de sekswerkers nu ervaringen uitwisselen. Ze komen uit Oeganda, Zuid-Afrika, Nigeria, Mozambique, Kenia, Zimbabwe, Indonesië, Vietnam, Myanmar, Kirgizië en Oekraïne.
Onder hen bevindt zich ook PROUD, de Nederlandse belangenvereniging van sekswerkers. Ze praten over hun ervaringen met sekswerk in Nederland. Net als op iedere collegiale bijeenkomst worden er praktische zaken ter sprake gebracht, maar er worden ook lastige dilemma’s geopperd.
Condooms zelf betalen?
Vooral de tour over de wallen, waarbij de internationale sekswerkers worden rondgeleid door een PROUD-medewerker, roept interessante vragen op. Hoe staat het met de toegang tot gezondheidszorg voor sekswerkers in Nederland, en in hoeverre verschilt dit van andere landen? Wat verdien je achter de ramen? Moeten Nederlandse sekswerkers zelf hun condooms betalen? En wat zijn de verschillen tussen de branches van sekswerk waarin je actief kunt zijn?
Terwijl het gonst van tolken die live vertalen voor de deelnemers in het gezelschap die geen Engels spreken, vraagt een Indonesische sekswerker of in Nederland ook mannen achter de ramen mogen staan. Als de PROUD-medewerker bevestigend antwoordt, kijkt hij nogmaals om zich heen en zegt “Wauw, ik wou dat ik hier trots mijn lichaam kon laten zien en mensen kon verleiden mij uit te kiezen”. De PROUD-medewerker lacht en zegt: “Vergis je niet, het werkt twee kanten op. Wij kiezen ook zelf onze klanten uit, sterker nog, ik denk dat er misschien nog wel vaker ‘nee’ wordt verkocht dan ‘ja’.” Ze geeft hem een knipoog.
Sekswerk & mensenhandel
Ondanks de vele verschillen blijken er ook tal van overeenkomsten te bestaan tussen landen waar de deelnemers vandaan komen. Denk bijvoorbeeld aan de stigma’s waarmee sekswerk nog altijd is omgeven– ,ook in Nederland. “Ik had geen idee dat ook hier zoveel gebeurt om sekswerk in te perken”, zegt Felicity, die het evenement bezoekt namens de Zimbabwaanse NGO Sexual Rights Centre, waarvoor ze werkt. Een PROUD-medewerker vertelt dat ook zij regelmatig last heeft van de manier waarop ambtenaren en politieagenten haar benaderen: die zien haar meestal als slachtoffer, omdat sekswerk in veel gevallen rechtstreeks in verband wordt gebracht met mensenhandel.
De Wallen. Foto: Or Hiltch
Als ik een sekswerker uit Zuid-Afrika benader voor een interview, zegt ze: “Nee sorry, ik word een beetje moe van al die interviews”. Ze staat me toe één vraag te stellen, dus ik vraag: “Wat vind je het meest irritant aan interviews?”
Ze kijkt op van haar telefoon en vertelt, “Dat men bijna altijd, misschien onbewust, veronderstelt dat ik een slachtoffer ben. Ze vragen bijvoorbeeld waarom ik dit werk ‘moet’ doen. Maar ten eerste: ik ben niet mijn werk. Het is slechts één onderdeel van mijn identiteit. En ten tweede: natuurlijk, ik werk gewoon omdat ik geld nodig heb, maar dat geldt toch ook voor andere beroepen?”.
Natuurlijk, ik werk gewoon omdat ik geld nodig heb, maar dat geldt toch ook voor andere beroepen?
Er volgt een rollenspel waarin de ene sekswerker een politieagent speelt en de andere een zelfstandige sekswerker. Al snel blijkt dat de agent er geen oog voor heeft dat de sekswerker graag met respect behandeld wil worden. De politieagent vraagt: “Bent u wel geregistreerd? Waarom niet? Nee, ik kan u geen toegang geven tot het systeem waarin u bent geregistreerd. Waarom bent u eigenlijk prostituee? Heeft u familie over de grens? “Nogmaals”, antwoord de sekswerker zuchtend, “ik ben geen prostituee”. Ze recht haar schouders. “Ik ben sekswerker”.
Geld óf seks
De acterende sekswerkers zorgen soms ook voor heftige scènes waarbij ook wordt gelachen, maar die eigenlijk niet zo grappig zijn. Zo speelt een van de deelnemers een agent die de vrouwelijke sekswerker die hij net heeft gearresteerd voor de keuze stelt: “Of je geeft me nu je geld, óf je geeft me seks”. De meeste toeschouwers lijken luchtig te reageren, onder de Nederlandse sekswerkers is er ongeloof en kritiek. Gelukkig schuwen de sekswerkers de discussie over ‘gevoelige’ onderwerpen niet.
Persoonlijke noot van de auteur
Terwijl ik dacht zelf redelijk onbevooroordeeld te zijn jegens sekswerk, moest ik na deze bijeenkomst concluderen dat ik sekswerk toch eenzijdiger bekeek dan gerechtvaardigd is. Ik had bijvoorbeeld niet eerder stilgestaan bij het feit dat er veel verschillende soorten sekswerk bestaan. Voorts heb ik geprobeerd zo discreet mogelijk te zijn in dit artikel. Hierdoor kon ik niet alle inspirerende gebeurtenissen en gesprekken van de bijeenkomst weergeven en zijn uit privacyoverwegingen niet alle namen vermeld.
Hoewel de rollenspellen aantonen dat er (soms grote) verschillen bestaan tussen landen en er nog altijd misstanden bestaan, blijkt ook dat situaties flink worden onderschat. Benamingen als ‘prostituee’, geforceerde registratie, en de verplichting die sommige landen opleggen om een vergunning bij je te dragen, zorgen ervoor dat sekswerkers overal ter wereld nog steeds worden gestigmatiseerd en gediscrimineerd.
In sommige landen is de afgelopen jaren al veel verbeterd, is er erkenning van de rechten van sekswerkers en hebben sekswerkers toegang tot goede gezondheidszorg. Maar het is de publieke opinie en het algemene oordeel over sekswerk dat nog moet veranderen. Een collegiale bijeenkomst voor sekswerkers uit verschillende landen is daarom geen overbodige luxe.
