Veel te korte ijzeren pinnen in een meervoudig gebroken been, omdat de langere pinnen – die uit het buitenland moeten komen – niet voorradig zijn. Patiënten die gewone pijnstillers mee naar huis krijgen, omdat de voorgeschreven antibiotica bij geen enkele apotheek beschikbaar zijn. Chirurgische ingrepen die worden uitgesteld omdat het plafond van de operatiekamer van een ziekenhuis wegens achterstallig onderhoud naar beneden was gekomen. Doktersposten in het verre binnenland waarvan de artsen niet langer huisbezoeken afleggen, omdat er geen geld is voor benzine.
Sla in Suriname de krant open, en je merkt aan de berichtgeving meteen dat het land helemaal aan de grond zit. Volgens de Verenigde Naties zal de economie van de voormalige Nederlandse kolonie dit jaar liefst 4 procent krimpen – op het westelijke halfrond doet enkel regiogenoot Venezuela het nog slechter. Het Surinaamse statistiekbureau berekende intussen dat in een jaar tijd de winkelprijzen met 64 procent zijn gestegen. Ter vergelijking: in Nederland bedraagt de gemiddelde inflatie dit jaar nog geen 0,5 procent.
De gratis gezondheidszorg dreigt nu de ondergang van de totale medische zorg in het land te worden
Was de nakende crisis voor veel Surinamers begin dit jaar nog een abstract begrip, iets meer dan een half jaar later zijn de gevolgen van het economische wanbeleid onder president Desi Bouterse steeds duidelijker. Die bleef miljoenen dollars pompen in verkiezingsbeloften als gratis gezondheidszorg voor jongeren en bejaarden, terwijl het land door de sterk gedaalde prijzen voor ruwe olie en goud sinds 2013 nog amper wat verdient. De gratis gezondheidszorg werd weliswaar een feit, maar dreigt nu ironisch genoeg net de ondergang van de totale medische zorg in het land te worden.
Achterstallige subsidies
De financieel-economische crisis treft de Surinaamse gezondheidszorg op verschillende fronten tegelijk. Heel wat instellingen die voor hun bestaan afhangen van overheidssubsidies – zoals kindertehuizen – krijgen al maanden nog amper wat op hun rekeningen gestort. Geld om nog subsidies uit te betalen heeft de overheid namelijk niet meer. “Van het 13,4 miljoen Surinaamse dollar (srd) dat wij voor de eerste helft van dit jaar hadden moeten ontvangen, is nog steeds maar 3,5 miljoen overgemaakt”, meldde Medische Zending medio juli in een persbericht. De stichting baat al decennialang tientallen poliklinieken uit in het afgelegen binnenland van Suriname, maar zag zich gedwongen de dienstverlening de afgelopen maanden drastisch terug te schroeven.
Daarnaast betaalt de regering-Bouterse al langer dan twee jaar ook aan ziekenhuizen geen subsidies meer uit. In plaats daarvan voerde ze een nieuw zorgstelsel in, waarbij iedereen verplicht werd zelf een verzekering af te sluiten. Jongeren en bejaarden worden op kosten van de staat verzekerd. Dat klinkt mooi, ware het niet dat de Surinaamse overheid een notoire wanbetaler is. De openstaande factuur van de staat bij de ziekteverzekeraar voor de 'gratis' gezondheidszorg bedraagt omgerekend intussen al 8,5 miljoen euro. Het is dus maar de vraag hoe lang die nog wordt voortgezet.
Antoine Brahim, directeur van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo. Foto: Pieter van Maele
Bovendien is er een discussie gaande tussen de verzekeraars en de ziekenhuizen. Zelfs na jaren onderhandelen komen die niet tot een akkoord over het bedrag dat de zorginstellingen per patiënt per dag in rekening mogen brengen. De ziekenhuizen ontvangen daardoor nog steeds het allang achterhaalde tarief van twee jaar geleden. “De tarieven van de verzekeraars zijn niet alleen ontoereikend, ze wachten ook nog eens erg lang met het betalen van hun rekeningen”, verzucht Antoine Brahim, directeur van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo, tegen nieuwssite Starnieuws. De ziekenhuizen dreigen daardoor volgens hem massaal over de kop te gaan. “Er is een structureel tekort aan financiële middelen. De steeds stijgende wisselkoers maakt de situatie nóg erger, want een groot deel van de medicamenten en benodigdheden moet in het buitenland aangeschaft worden.”
Regelrechte crisis
De lege schatkist zorgde er inderdaad ook nog voor dat de waarde van de Surinaamse munt in minder dan een jaar tijd is gehalveerd. De kostprijs in Surinaamse dollar van geïmporteerde medicijnen en medische artikelen, zoals latex handschoenen of injectienaalden, verdubbelde daardoor. Ziekenhuizen kunnen die rekeningen niet langer betalen en importeren veel minder, waardoor schaarste is ontstaan.
Als er op korte termijn geen oplossingen volgen, neemt het risico op verlies van mensenlevens toe
“Onder deze omstandigheden is de kwaliteit van de gezondheidszorg niet langer gegarandeerd”, verklaarde Pieter Voigt, voorzitter van de Vereniging van Medici in Suriname, onlangs. “Indien op korte termijn geen structurele oplossingen volgen, neemt het risico op het verlies van mensenlevens hierdoor alleen maar toe.”
Hij is niet de enige die de noodklokken luidt. “De rek is er bij de ziekenhuizen volledig uit. We stevenen af op een regelrechte crisis in de volledige ziekenhuiszorg”, vertelt Manodj Hindori, voorzitter van de Nationale Ziekenhuisraad, in dagblad De Ware Tijd. “De ziekenhuizen kunnen bepaalde medische ingrepen niet langer uitvoeren door een tekort aan werkmateriaal. Ze hebben voor tientallen miljoenen Surinaamse dollars aan schulden bij de banken. Die weigeren hen nog kredieten te verlenen.”
Valse beloften
Al kan de oppositie wegens onderlinge verdeeldheid nog steeds geen echte vuist maken tegen president Bouterse, toch spaart ze haar kritiek hierop niet. Chandrikapersad Santokhi, oppositieleider en de eeuwige uitdager van Bouterse, verspreidde een statement waarin hij zegt dat het nu wel 'overduidelijk' is geworden dat Bouterse 'de Surinaamse samenleving heeft gepakt, door vorig jaar, vlak voor de verkiezingen, te schermen met gratis gezondheidszorg en andere valse beloften'.
Oppositielid Diana Pokie, partijgenote van Ronnie Brunswijk, wees de regering tijdens een emotionele toespraak in het parlement op de plicht de gezondheidszorg te garanderen. “Het is dankzij de stemmen van de binnenlandbewoners dat deze regering de absolute meerderheid in handen heeft. Dan moet je toch hart hebben voor het volk?”, sprak ze. “Integendeel is het aantal artsen dat in het binnenland werkt, een uitgestrekt gebied waar 44.000 mensen wonen, momenteel teruggebracht van zestien naar acht.”
Opvallend genoeg geven inmiddels ook partijgenoten van Bouterse – hetzij schoorvoetend – toe dat de situatie ernstig is. André Misiekaba, fractieleider van de Nationale Democratische Partij van Bouterse: “We erkennen dat er problemen zijn, ja. Maar om nu te zeggen dat de gezondheidszorg echt in gevaar is en dat er sprake is van verval. Ach, ondanks alle problemen is die in vergelijking met andere landen in de regio nog steeds redelijk goed.”
