De meeste berichten die ons over Afrika bereiken gaan over honger, armoede en ziekte. Het verbaast sommigen daarom dat de gesprekken van de dag in het noorden van Ghana niet gaan over ellende maar over ringtones. Bijna iedereen heeft een mobiele telefoon, en ook al heb je niet de nieuwste, je kunt wel de nieuwste ringtone hebben.
Hoewel bijna iedereen een telefoon heeft, heeft niemand beltegoed. De telefoon wordt vooral gebruikt om te flashen. Flashen is bellen en ophangen voordat er opgenomen wordt. Op die manier kun je de ander gratis laten weten dat je hem wilt spreken. Als de ander wel beltegoed heeft kan hij je terugbellen, maar vaker zal hij even later langs fietsen.
Je kunt alleen flashen als je nog een klein restant beltegoed hebt. Iedereen weet dat, dus niemand neemt direct op als hij gebeld wordt. Bijkomend voordeel is dat je iedereen uitgebreid je laatste ringtone kunt laten horen. In Nederland gaan mensen gegeneerd van tafel als hun telefoon tijdens het eten gaat. Hier kijkt men triomfantelijk rond en de anderen kijken eerder jaloers dan geërgerd.
Hoe kon ik al deze gebruiken kennen toen ik er voor het eerst was? Als ik gebeld wordt, dan neem ik op, dat leek mij logisch. *klik*, hoorde ik dan, waarmee het laatste beltegoed verdween dat iemand al weken gebruikte om te flashen. In plaats van een groet hoorde ik hooguit nog een vloek aan de andere kant van de lijn voordat de verbinding werd verbroken. Het resultaat was dat iedereen mij altijd maar een halve seconde flashte, doodsbenauwd dat ik zou opnemen.
Begroetingen kunnen in het noorden van Ghana heel lang duren. Je schudt per dag wel honderd handen, passeert niemand zonder minstens hallo te zeggen en het is zeer onbeleefd om iemand direct iets te vragen. Eerst moet je vragen hoe het met hem gaat, hoe het met zijn familie is, hoe het werk is en hoe de gezondheid. Nu is dat allemaal natuurlijk heel gezellig, maar als je belt dan tikt je beltegoed weg en de begroetingen zijn ingekort tot een soort snelle toverspreuk heen en weer waarna het gesprek begint.
Een beetje zoals er vroeger bij ons thuis gebeden werd als er patat was: Here-zegen-deze-spijs-en-drank-amen-eet-smakelijk-hap.
David van Bodegom