In Noord-Ghana ligt Tempane, op het eerste gezicht een heel gewoon West-Afrikaans dorpje. Op het eerste gezicht, want uit dit dorpje is een exacte kopie van een huishouden nagemaakt in de tuin van het Afrikamuseum in Nijmegen.
Jarenlang woonde ik in Garu, het dorpje naast Tempane. Op een dag ging ik naar de chief, die in Tempane kantoor houdt en een bar bestiert die heel toepasselijk Palace Spot heet. Onderweg passeerde ik een groot lichtroze gebouw waarop in grote letters geschreven stond: Tempane Community Library.
Ik kon mijn ogen niet geloven: een bibliotheek in een dorp waar ik nog nooit iemand had zien lezen. Ik zwaaide met de motor van de weg af en reed ernaartoe. Van dichtbij was ook het motto van de bibliotheek te lezen: Knowledge is power.
Zoals bleek uit een bescheiden vermelding op de zijkant van het gehele gebouw was de bibliotheek met Amerikaanse steun opgericht. Helaas was hij al jaren gesloten en de natuur kroop langzaam de veranda op. Nadat ik een kijkgaatje had gepoetst in een van de stoffige ramen kon ik naar binnen gluren. Het was wel duidelijk dat er al heel lang niemand binnen was geweest. Alle tafels en stoelen stonden kriskras door elkaar. Zakken maïs en een oude motorfiets in de hoek gaven de bieb meer het voorkomen van een voorraadschuur, maar eerlijk is eerlijk, in de kasten tegen de muren stonden meer boeken dan ik ooit in de regio bij elkaar had gezien.
Terwijl ik naar binnen tuurde rook ik een muffe lucht. Nu ruiken bibliotheken altijd een beetje muf, maar dit stonk naar kippenhok. Ook hoorde ik nu een merkwaardig geluid achter het bibliotheekgebouw. Het geluid deed me denken aan een kind dat met een stuk karton tussen de spaken van zijn fiets een motorfiets nadeed.
Ik liep om het gebouw heen, maar aan de andere kant aangekomen bleek dat het jongetje met mij meegereden was en nu aan de voorkant van het gebouw rondjes reed. Terwijl ik weer terugliep had ik het opeens in de gaten. Het geluid kwam niet achter de bibliotheek vandaan, het kwam uit de bibliotheek zelf.
Het dak van de bibliotheek was van metalen golfplaten. Aangezien een ijzeren dak in de tropenzon natuurlijk kokendheet wordt, was ook hier 30 cm lager een soort systeemplafond van triplexplaten getimmerd. Grappig is dat hierdoor een enorme klankdoos ontstaat waardoor je elkaar binnen niet meer kunt verstaan als het regent en een hagedis die op het dak scharrelt binnen de indruk wekt alsof er een dinosaurus over het huis heen walst.
Het fietsende jongetje bleek een vleermuiskolonie te zijn die zich in het dak van de bibliotheek had gehuisvest. Toen ik mijn hypothese toetste door met een stok op de dakrand te slaan ontstond een angstaanjagend aanzwellend crescendo van gefladder en gepiep van honderden vleermuizen. Ik begreep nu waar de kippenhoklucht vandaan kwam en nu ik goed keek zag ik binnen allemaal bruine kringen in het systeemplafond. Lekker studeren hier.
Ik stapte weer op mijn motorfiets en reed naar de chief. Ik trof hem in zijn paleis, de bar, waar hij gezien zijn promillage al een tijdje moest resideren. Ik vertelde dat ik langs de bibliotheek was gekomen.
‘De bibliotheek is dicht,’ bevestigde de chief,
Ik knikte.
‘De leraar van de basisschool heeft de sleutel,’ ging de chief verder, ‘na schooltijd gaat hij weer open.’
Ik keek ongelovig en dacht dat ik voor de gek werd gehouden, maar de chief keek bloedserieus.
‘De bibliotheek is belangrijk!’ zei hij vermanend.
‘Zeker,’ beaamde ik snel, terwijl ik dacht aan de totale chaos binnen, ’Knowledge is power.’
David van Bodegom