En wat is er op tegen? Qua kosten maakt het voor de organisatie niets uit. De vlucht is al geboekt, HEAT training gevolgd en uiteraard betaal je zelf je hotel. Het is een echte win-win situatie. Dit fenomeen wordt in de reiswereld 'bleasure' genoemd, een samenvoeging van business en pleasure. Voor sommige organisaties is dit een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde geworden.
Kleven er risico’s aan deze constructie? Als het bovenstaande je aanstaat, adviseer ik je om niet verder te lezen.
Uit jurisprudentie blijkt namelijk dat er zeker risico’s voor de werkgever zijn. In 2005 deed de Hoge Raad uitspraak in het zogenaamde “KLM arrest”. Een piloot kreeg een ernstig verkeersongeval in de Ivoorkust tijdens zijn wachttijd tussen twee vluchten. De Hoge Raad zei dat de wachttijd een samenhang had met de werkzaamheden en dat ook voor deze tijd de, uit art 7:611 BW voortvloeiende, verplichting voor KLM bestond zich als goed werkgever te gedragen. Uiteindelijk moest de KLM een schadevergoeding aan de piloot betalen omdat ze voor deze situatie geen verzekering hadden afgesloten.
De vraag is natuurlijk of dit ook voor de 'bleasure' reiziger geldt. Een reiziger heeft een bepaald werk gerelateerd doel met zijn reis. Voor dit doel heeft hij een heen- en terugreis nodig. Het verschil met het KLM arrest is dat de reiziger niet werkt als bemanning op een vliegtuig. Zijn reistijd wordt echter vaak wel als werktijd aangemerkt. Er zijn dus wel degelijk paralellen te trekken met de piloot van de KLM omdat de vakantietijd mogelijk als wachttijd kan worden gezien. Het verschil zit hem erin dat de 'wachttijd' door de reiziger zelf is aangevraagd.
Hoe pakt dit in de praktijk uit? De reiziger vraagt zijn leidinggevende toestemming om langer op locatie te verblijven. Over het algemeen zijn dan de kosten en de vrije uren voor de reiziger. Als nu de leidinggevende toestemming heeft gegeven, dan kun je redeneren dat de werkgever akkoord is met een wachttijd. Daarbij zal er ook een risicoschatting van de veiligheid van de locatie zijn geweest. Deze inschatting blijft ook gelden in de vakantieperiode. Soms zal het veiligheidsrisico zelfs groter worden doordat er extreme sporten of excursies naar gevaarlijke delen van een land worden gedaan.
Stel, de reiziger of vakantievierder krijgt een ongeluk met forse schade en letsel. Het valt zeker niet uit te sluiten dat de werkgever alsnog aansprakelijk wordt gesteld voor deze schade. Als de werkgever toestemming heeft gegeven voor de wachttijd dan kan, analoog aan het KLM arrest, ook hier de werkgever aansprakelijk zijn als de reiziger niet voldoende verzekerd is. Waarbij een verzwarende omstandigheid kan zijn dat het veiligheidsbeleid en travel security maatregels niet gehandhaafd zijn tijdens de wachttijd terwijl de risico’s niet minder zijn geworden.
'Bleasure' kent dus behoorlijke risico’s voor de werkgever vanuit een duty of care perspectief. Hoe kan je deze ondervangen? Er is geen duidelijke wetgeving of een duidelijke uitspraak van een rechter op dit vlak. Wel zijn er maatregels om het risico kleiner te maken.
De gemakkelijkste optie is: geen bleasure reizen. Je bent op reis voor het werk en als het werk gedaan is, kom je terug naar huis. Een bijkomend voordeel hiervan is dat de focus geheel op het werkt ligt en dat de reiziger niet in gedachten al bij zijn vakantie is. Een andere maatregel is een duidelijk tijdstip afspreken waarop het werk stopt en de vakantie begint. Dit is overigens altijd een goed idee, een heldere afspraak wat privétijd is. Wel is het zo dat de terugvlucht zeker werktijd is dus dit blijft de meest risicovolle optie. Ten derde; de reiziger de terugvlucht zelf laten boeken op eigen kosten. Hierbij begint de privétijd ook daadwerkelijk op het afgesproken tijdstip. Hiermee zal overigens het financiële voordeel voor de reiziger vaak vervallen.
Nog een laatste gedachte over 'bleasure' travel in het algemeen. Als de reiziger, in het buitenland, op vakantie na een dienstreis, een ongeval krijgt dan zal de familie waarschijnlijk toch de werkgever bellen voor ondersteuning. Het is dan zaak om snel achter de verzekeringspolis en andere reisinformatie van de reiziger te komen. Dit zal niet in alle gevallen erg gemakkelijk zijn en veel tijd kosten. 'Bleasure' reizen kennen helaas weinig voordelen voor de werkgever.
Ebe Brons
Directeur Centre for Safety and Development