Vraag een vrijwilligersorganisatie om een overzicht van hun financiën, en je krijgt gemompel of misinformatie. Reinier Vriend van stichting Volunteer Correct duikt in de schimmige wereld van projectdonaties en winstmarges en vraagt: wie durft er open kaart te spelen?
Geld verdienen met liefdadigheid, het lijkt tegenstrijdig. Toch zijn de grote spelers op de vrijwilligersmarkt doodgewone bedrijven, met winstoogmerk. Denk aan Projects Abroad en Joho. Vaak betaalt een vrijwilliger duizenden euro’s om mee te mogen doen met een project van dit soort bedrijven. De hulpvraag van de mondiaal minder-bedeelden wordt zo aan duizenden Nederlanders verkocht. Je mag vermoeden dat weinig geld de nooddruftige bereikt, en dat tegen de intuïtie van de hulpgever in. Iets anders dan vermoeden gaat ook niet, want waar al dat geld blijft, dat wordt niet verteld.
Dan zijn er nog de stichtingen: ze keren geen winst uit, maar betalen wel salarissen. Ook daar zou transparantie welkom zijn. In onze ervaring echter is er één eigenschap die stichtingen en bedrijven delen: inzicht in de boeken geven ze niet, ook niet aan hun vrijwilligers.
De financiële onduidelijkheid bij stichtingen is ook Den Haag al opgevallen. Er ligt een ontwerpwet klaar die stichtingen gaat verplichten om hun interne jaarcijfers te publiceren. Het doel is 'het verbeteren van het inzicht in de financiële positie van stichtingen, teneinde misbruik van stichtingen tegen te gaan'. Wij kunnen niet wachten.
In Kaapstad brachten we eerder dit jaar met stichting Volunteer Correct de pijnpunten van de vrijwilligersindustrie in beeld. Ondanks ons contact met meer dan een dozijn aan organisaties, was het voor onze vrijwilligers die de geld-vraag stelden moeilijk om gehoor te vinden. Het resultaat is het filmpje onder dit artikel, waarbij voor de objectieve toeschouwer hilariteit plaatsmaakt voor gène: komen ze hier echt mee weg?
Natuurlijk zijn zowel bedrijven als stichtingen zich bewust van de bezorgde blik van het publiek. Toch lijken de pogingen om uitleg te bieden alleen maar voor méér onduidelijkheid te zorgen. Zo staat boven de kostenverdeling van Projects Abroad “wat gebeurt er met het geld dat ik betaal?” Toch kijken ze in de verdeling alleen naar de kosten die zij hebben aan een vrijwilliger, de winst van het bedrijf wordt niet genoemd. Hier schuurt de woordkeus tegen het misleidende aan.
Maar ook als er minder met woorden wordt gegoocheld, is vergelijken vrijwel onmogelijk. Zo presenteert elke organisatie andere posten: wat betekenen 'projectdonatie', 'organisatiekosten', 'communicatie en marketing' etc? De 'pie charts' die het resultaat zijn lijken allemaal rechtstreeks uit de taartdiagrambakkerij te komen die grafisch-ontwerper Hannah Visscher verbeeldde in haar korte film ‘A Piece of Truth’. In plaats van echte inzichtelijkheid, lijkt de huidige strategie alleen schijntransparantie op te leveren. En daar is de vrijwilliger noch de hulpontvanger mee geholpen.
Dus is het tijd om vrijwilligersbedrijven en stichtingen aan te moedigen om hun verantwoordelijkheid te nemen. Wie geeft de onderzoekers van Volunteer Correct (nu al) inzicht in hun jaarcijfers? Ben jij een vrijwilligersorganisatie en heb je niets te verbergen? Stuur ons je jaarcijfers over 2014 naar info@volunteercorrect.org. Stichting Commundo geeft het goede voorbeeld en deelde nu al haar boeken met ons.
Ook als vrijwiliger kun je meedoen. Ben jij met stichting of bedrijf op vrijwilligerswerk geweest (of ga je nog) en ben je benieuwd hoe zij hun geld besteden of hoeveel winst ze maken? Vraag het hen een mailtje en hou ons op de hoogte van de reacties. Zo hopen we samen een begin maken aan een duidelijker vrijwilligerswereld. Want zeg nou zelf, wie kan er nou oprecht tegen transparantie zijn?
Stichting Volunteer Correct zet zich in voor transparantie en accountability in internationaal vrijwilligerswerk. In februari brachten ze voor 'Project Kaapstad' de vrijwilligersindustrie ter plaatse in beeld door middel van korte films en artikelen. Op 31 Mei is het mogelijk een speciale voorstelling van deze films bij te wonen. Onderdeel van de dag is een exclusieve inkijk in de film-in-wording “Making a Difference” en presentatie van het onderzoeksrapport. van het project Like de Facebookpagina van stichting Volunteer Correct om op de hoogte te blijven van hun activiteiten.