Artsen zonder Grenzen: vaccins redden levens en zijn nodig om de pandemie te stoppen.
93 procent van de Nederlanders vindt dat er meer COVID-19 vaccins naar lage- en middeninkomenslanden moeten en dat ze eerlijker moeten worden verdeeld. Dat blijkt uit onderzoek van Artsen zonder Grenzen. Ook vindt 66 procent dat Nederland bijdraagt aan een ongelijke vaccinverdeling. Hierdoor vallen er wereldwijd niet alleen meer slachtoffers, maar kan het virus zich ook verder verspreiden en muteren zoals nu het geval is met de Omikron-variant.
Hoge-inkomenslanden, zoals Nederland, hebben enorm gehamsterd toen er vaccins op de markt kwamen. Hierdoor stonden landen met een kleinere portemonnee achteraan in de rij en hebben ze vrijwel geen kans gehad om vaccins in te kopen en hun bevolking te beschermen. Het gevolg is dat de vaccinatiegraad in sommige landen nu nog onder de 2 procent ligt, terwijl in Nederland al 83 procent van de bevolking (van 12 jaar en ouder) volledig is gevaccineerd. In de afgelopen drie maanden zijn er zelfs meer boosterprikken toegediend in hoge-inkomenslanden, dan eerste vaccinaties over het afgelopen jaar in lage-inkomenslanden.
COVAX delft onderspit tegen rijkere landen
Om deze oneerlijkheid tegen te gaan is in 2020 COVAX in het leven geroepen, met als doel: het beschikbaar stellen van twee miljard dosissen voor de 92 armste landen ter wereld, tegen het einde van 2021.
“Maar de realiteit is dat COVAX ook te maken had met een marktmechanisme en niet kon opbieden tegen de rijkere landen. Die landen hebben nu een miljoenenoverschot aan vaccins, waar ze hun bevolking meerdere keren mee zouden kunnen inenten. En dat is ronduit oneerlijk”, aldus Judith Sargentini, adjunct-directeur Artsen zonder Grenzen.
Onduidelijkheid over tekort COVAX donaties
Demissionair minister Hugo de Jonge (VWZ) schreef op 30 september in een kamerbrief dat het zijn streven is om eind 2021 27 miljoen vaccins aan COVAX te hebben gedoneerd, onder het motto ‘Get one – Give one’. Maar vooralsnog zijn er slechts 4,5 miljoen vaccins gedoneerd.
“COVAX is nu afhankelijk van de liefdadigheid van rijkere landen die massaal hebben ingekocht, maar van alle toezeggingen blijkt vooralsnog weinig terecht te komen. En waarom dit zo is, is voor ons volstrekt onduidelijk”, zegt Sargentini.
De organisatie roept de minister daarom ook op om openheid van zaken te verschaffen, waarom deze donaties nog niet zijn gedaan en aangekomen.
Uit het onderzoek van AzG blijkt dat 86% van de ondervraagden vindt dat elk land het aantal vaccins moet kopen dat het nodig heeft, niet meer of minder. Ook zegt 84% van de ondervraagden dat solidariteit met de medemens verder reikt dan de eigen landsgrenzen en vindt 66 procent dat Nederland bijdraagt aan een oneerlijke vaccinverdeling wereldwijd.
Tijdelijke opschorting patentrecht
Om de pandemie effectief tegen te gaan is het ontzettend belangrijk dat de productie van vaccins kan worden opgeschroefd. Maar dat kan alleen als het bestaande patentrecht op coronavaccins tijdelijk wordt opgeheven. Dit voorstel, ook wel TRIPS waiver genoemd, wordt vooralsnog geblokkeerd door een aantal landen, waaronder Nederland. Demissionair minister Hugo de Jonge zei onlangs nog tegen de Tweede Kamer dat “het zomaar vrijgeven van octrooien bij pandemieën geen oplossing biedt, omdat het afbreuk zou kunnen doen aan de prikkels voor innovatie en investeringen in nieuwe vaccins en geneesmiddelen.” Deze innovatie en investeringen zijn echter ontwikkeld met de hulp van miljarden euro’s belastinggeld.
“De prioriteit in een pandemie, waarbij al meer dan 5,2 miljoen mensen zijn gestorven, zou het zo snel mogelijk beëindigen ervan moeten zijn”, zegt Sargentini. “Het wordt tijd dat we deze crisis gezamenlijk aanpakken, zowel de welvarende als minder welvarende landen. En dat begint met het eerlijk verdelen van vaccins en het open delen van kennis ervan. Dit zal ook na de COVID-pandemie een blijvend positief effect hebben.”
Over het onderzoek:
Artsen zonder Grenzen