In Ghana is de dood altijd dichtbij. Jarenlang heb ik op het Ghanese platteland onderzocht welke factoren je sterftekans beïnvloeden. Na tien jaar weet ik nu wat ik van iemand moet weten om zijn sterftekans in te schatten. Ik kwam tot een verrassende conclusie.
Artsen in Nederland zijn ook druk met het meten van allerlei risicofactoren bij patiënten. Mensen met een hoger risico worden vervolgens behandeld. Voor dit hele circus zijn speciale gebouwen uit de grond gestampt: ziekenhuizen. Hier meten ze echt van alles: bloeddruk, pols, cholesterol, bloedsuiker, temperatuur. Meten is weten. Statistisch is echter een op de twintig metingen afwijkend. Gemiddeld bloedonderzoek omvat twintig metingen en alle patiënten zijn dus ziek. Wie gezond is, is onvoldoende onderzocht.
De ironie is dat het belangrijkste getal al bekend is zodra je je in het ziekenhuis inschrijft. Uit elke studie blijkt dat je postcode een van de beste voorspellers is van je sterftekans. Je postcode is de samenvatting van veel risicofactoren; hoeveel je verdient, of je rookt, of je te dik bent, of je gezond eet en of je hoog bent opgeleid. Met de goede postcode leef je in Nederland vijf jaar langer dan met de verkeerde postcode. Het verschil tussen dood en leven in vier cijfers en twee letters.
Op het Ghanese platteland hebben ze geen postcodes. Hier hebben we ook van alles gemeten. We onderzochten het hart, de ontlasting en het bloed en we vroegen de mensen uit welke put ze hun water haalden, of ze naar school waren geweest, of ze een ziektekostenverzekering hadden en in wat voor familie ze leefden.
Na 10 jaar weet ik nu wat iemands overlijdenskans op het platteland in Noord-Ghana het beste voorspelt. Wat dat is? Het antwoord dat iemand geeft op de vraag ‘Vind je jezelf armer of rijker dan gemiddeld?’ Als je hierop antwoordt: ‘armer dan gemiddeld’ heb je een 30% hogere sterftekans.
Geld maakt niet gelukkig. Maar wel het verschil tussen leven en dood.
David van Bodegom