De effectiviteit van vrijwilligershulp is een twistpunt. Maar ook een 'hulp(e)loze' vrijwilligerssector heeft potentie. Reinier Vriend van stichting Volunteer Correct concludeert: voor nutteloos vrijwilligerswerk is heel wat te zeggen.
Zou het een ramp zijn als we vrijwilligerswerk van al zijn ontwikkelingspretenties ontdoen? In een reactie op onze vorige column stelt Lianne van Rijssel van Ontmoet Afrika voor om het ‘nut’ voor de bestemming volledig buiten te beschouwing te laten. En wonder boven wonder: het zou zomaar voor iedereen voordeliger kunnen uitpakken.
Om vrijwilligers te werven benadrukken organisaties de noodzaak van diens hulp, om na de boeking die impact weg te relativeren
Een wervingsspagaat
Op het moment bevinden vrijwilligersorganisaties (for- en nonprofit) zich in een spagaat. Om vrijwilligers te werven benadrukken ze de noodzaak van de hulp van de vrijwilliger, om na de boeking hun impact weg te relativeren. Dit is niet alleen veel werk, het zet ook kwaad bloed bij vrijwilligers die zich gefopt voelen.
Lerato Seoposenwe, ‘volunteer manager’ van The Friends of the Children’s Hospital Association in Kaapstad, geeft aan veel tijd aan verwachtingsmanagement kwijt te zijn. Vrijwilligers spelen met kleine kinderen in het ziekenhuis, maar worden gerouleerd en krijgen een strikte rol toebedeeld. Soms vinden ze dat jammer. Zoals de Deense Celine. Ze wilde graag meer betekenen en ervaarde haar beperkte rol als frustrerend. Ze had het gevoel niet ècht te kunnen helpen.
Naïeve vrijwilligers? Hou erover op!
Vrijwilligersorganisaties geven onderling nog wel eens de naïeve vrijwilligers de schuld. Die moet toch snappen dat de wereld niet zomaar te verbeteren is? Toch zijn ze daarmee hypocriet: kijk maar eens naar de website of bezoek een informatiedag van een gemiddelde vrijwilligersmakelaar. “Help”, “draag een steentje bij … maak een verschil” en “be the change you wish to see in the world”. Alleen de naam “Travel4Change” zegt al genoeg: er wordt hier ontwikkelingswerk verkocht. De gedachte van de vrijwilliger iets te kunnen betekenen is de aanbieders aan te rekenen.
Maar de verzorgde reis of plaatsing die wordt geleverd kan misschien maar beter niet als ontwikkelingswerk worden gezien. Als Celine op de hoogte was geweest van haar misbaarheid in het ziekenhuis, had het haar heel wat wrok gescheeld. En het zou Lerato veel energie schelen als zij niet steeds haar patiëntjes zou hoeven te beschermen van de hulpambities van vrijwilligers. De oplossing is simpel. Nuttig vrijwilligerswerk? Hou erover op.
Vrijwilligerswerk: omdat ik het waard ben
De bal ligt nu bij de aanbieders. Ze hebben één heel voordelige troef uit te spelen: vrijwilligerswerk is goed voor vrijwilligers. Zo eenduidig als de ontwikkelingsexperts zijn over de marginale rol van vrijwilligerswerk, zo eenduidig is sociaalwetenschappelijk onderzoek over de positieve effecten van vrijwilligerswerk op de vrijwilliger zelf. Vrijwilligers zijn blijer en geestelijk gezonder dan leeftijdsgenoten die niet op reis gaan. Vrijwilligersreizen maken is goed voor je.
Vrijwilligers zijn blijer en geestelijk gezonder dan leeftijdsgenoten die niet op reis gaan
Wie durft er afstand te nemen en te stellen: 'maak het verschil niet, lever geen helpende hand, kom met ons vrijwilligerswerk doen. Gewoon voor jezelf.' Het is dé oplossing voor de hypocriete wervingsspagaat. De vrijwilliger krijgt een eerlijker wereldbeeld. En de aanbieder hoeft niet steeds zijn eigen tegenstrijdigheden weg te poetsen.
Wil je reageren op deze column, of zijn er vrijwilligeronderwerpen die je mist in onze bijdrages? Mail naar redactie@oneworld.nl.
Stichting Volunteer Correct zet zich in voor transparantie en accountability in internationaal vrijwilligerswerk. In februari brachten ze voor 'Project Kaapstad' de vrijwilligersindustrie ter plaatse in beeld door middel van korte films en artikelen, verzorgen voorlichtingsworkshops en zijn bezig met het monteren van een documentaire over het onderwerp. Like hun Facebookpagina om op de hoogte te blijven van hun activiteiten.