Aan vijf tafels worden momenteel de contouren van ons klimaatakkoord geschetst – en daarmee die van toekomstig Nederland. Wat gebeurt daar? Joris Lohman vertelt over de gesprekken aan de landbouwtafel: kringlopen sluiten, menselijke mest en de boer als energieleverancier.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“Als je in het nieuws iets hoort over het klimaatakkoord, gaat het vaak over energie”, zegt Food Hub-oprichter Joris Lohman. “‘We moeten van het gas af’, lees je dan. Landbouw is minder zichtbaar.” Maar ook de landbouwsector moet bijdragen aan het halveren (49 procent) van onze CO2-uitstoot per 2030 – het doel van het klimaatakkoord. Over hoe we die klus gaan klaren, laten de overheid, organisaties, bedrijven en ngo’s momenteel hun hersenen kraken. Dat doen ze aan vijf ‘tafels’: industrie, elektriciteit, mobiliteit, gebouwde omgeving, en landbouw en landgebruik.
Joris Lohman kwam als stadsjongen in contact met het boerenleven via zijn studie politicologie. “Tijdens een werkgroep over landbouwbeleid zei een medestudent: jullie roepen maar wat, kom gewoon eens kijken bij de boerderij van mijn ouders.” Daar kwam de Youth Food Movement uit voort, en jaren later ook Food Hub, waar Lohman nu werkt. “We doen (educatie)projecten om de afstand tussen stad en platteland te verkleinen en zo ons voedselsysteem beter te maken.”
“
We geven een duidelijk signaal: jonge boeren en andere jonge voedselprofessionals werken samen
Bij de landbouwtafel is Lohman betrokken, namens de Klimaat en Energie Koepel (KEK) – een kortgeleden opgerichte club van jonge professionals die in hun werk met klimaat of energie te maken hebben: van Shell tot netbeheerder Alliander tot Greenpeace. Het is hen gelukt om een plekje aan de sectortafels te veroveren, als stem van een jongere generatie die over de muren van de eigen werkgever heenkijkt. Lohman: “Ik ben de connectie tussen wat er aan de landbouwtafel wordt besproken en de jonge professionals van KEK.”
KEK heeft de handen ineengeslagen met het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) – de belangenorganisatie van jonge boeren en tuinders – en jongerenbeweging Slow Food Youth Network. Lohman: “Zo vergroten we samen onze invloed en geven we een duidelijk signaal: jonge boeren en andere jonge voedselprofessionals werken over de gehele keten samen.”
Manifest
De jonge energieprofessionals, agrariërs en voedselliefhebbers publiceerden onlangs samen een manifest, zodat het niemand aan tafel kan ontgaan wat hun visie op de landbouw van de toekomst is. Lohman: “Het belangrijkste signaal dat we willen geven, is dat de belangen van boeren vaak tegenover andere belangen worden gesteld. Terwijl we juist met elkaar samen moeten werken om de klimaatakkoorddoelen te halen.”
“
Kringlopen worden gesloten, kassen worden verwarmd met aardwarmte en misschien gaan we wel menselijke mest gebruiken
Het manifest schetst een toekomst waarin de landbouw circulair is. Kringlopen worden gesloten, de akkerbouw en veeteelt werken intensief samen. Kassen worden verwarmd met geothermie (aardwarmte) in plaats van gas. Boeren worden met biogasinstallaties en zonnepanelen op hun dak energieleverancier. Daarnaast kan menselijke mest mogelijk gaan dienen om het land vruchtbaarder te maken.
Menselijke mest? Lohman: “Nu werkt het zo dat wij de voedingsstoffen van het land eten. We scheiden die weer uit zonder dat er iets mee gedaan wordt. Rond 1800 werd die ‘mensenmest’ gewoon opgehaald. Dat zouden we opnieuw kunnen invoeren. Het is wishful thinking, een beetje een grappig ding natuurlijk, maar het is wel echt een belangrijk onderdeel van de kringloop. Als het je hebt over de kringloop sluiten, dan wil je voedingsstoffen uit de grond uiteindelijk weer laten terugkeren naar de grond. De mens is daar ook onderdeel van. Nee, het is geen controversieel idee. Waternet doet iets soortgelijks al.”
“
Het is bezopen dat we nog zoveel kunstmest gebruiken terwijl je een mestoverschot hebt
Het zou een hoop kunstmest schelen. Daar moeten we in Nederland sowieso zwaar mee minderen, vindt Lohman. “Het is bezopen dat we überhaupt nog zoveel kunstmest moeten gebruiken terwijl je een mestoverschot hebt. Kunstmest is voor klimaatverandering niet zo’n goed idee. Het kost veel energie om te maken, er wordt aardgas voor gebruikt en het veroorzaakt CO2-uitstoot. Boeren mogen nu maar een deel van hun dierlijke mest op hun land brengen. Daarom hebben ze ook kunstmest nodig. Maar dat zou je beter kunnen vervangen door de mest van de koe die daar toch al staat.”
André Arfman (NAJK), Jorrit Kiewik (SFYN) en Joris Lohman overhandigen het manifest aan tafelvoorzitter Pieter van Geel.Beeld:Food Hub
En nu?
De hoofdlijnen van het klimaatakkoord worden volgende week (op 10 juli) gepresenteerd. Daarna worden deze het naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze zomer worden alle plannen doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en daarna gaan de tafels door tot er eind dit jaar een definitief akkoord ligt. En dan is het een kwestie van snel in actie komen, want het akkoord gaat al in 2019 in.
Top secret
De ruwe versie van het akkoord aan de landbouwtafel ligt inmiddels klaar, maar is nu nog top secret. Lohman: “Wij hebben het een paar dagen geleden ontvangen. Drie weken terug lag er nog niks, ja, wel stukjes natuurlijk, maar nu hebben we een veertig pagina’s dik akkoord. Ik mag nog niet precies zeggen wat er in staat. Wat ik wel kan zeggen over de inhoud: het heeft best wat body, maar af en toe staat er ook alleen iets algemeens als ‘we gaan innoveren’. Er staat nog niet concreet: per die datum gaat er dit en dat gebeuren. Dus ik ben benieuwd hoe het het PBL vergaat met het doorrekenen.”
Zijn de ideeën uit het manifest in het conceptakkoord terechtgekomen? “Lohman: “Het kan natuurlijk best dat er nog dingen uitgebonjourd worden. Maar de algemene richting – een transitie naar een circulaire landbouw – komt overeen met ons manifest. Projecten die wij hebben voorgesteld, staan erin. Onze macht is natuurlijk niet megagroot, dus dat er punten van ons in staan is al heel wat.”
“
Waarom vinden we het logischer om de helft van het vee weg te doen dan de helft van de auto’s?
Wat in ieder geval niet zwart op wit in het akkoord komt te staan, is dat de veestapel moet krimpen. Dat boeren misschien een deel van hun vee weg zouden moeten doen om de klimaatdoelen te halen, is een heet hangijzer. Lohman begrijpt het wel dat sommige – voornamelijk oudere – boeren moe worden van alles wat er steeds weer moet veranderen. “Als een boer tegen mij zegt: zout op met je klimaatdiscussie, ga eerst de luchtvaart maar aanpakken, dan snap ik dat wel. De afgelopen twintig jaar is er al flink verduurzaamd in de landbouw. Als je kijkt naar grafieken van gewasbeschermingsmiddelen en antibiotica, die gaan steil naar beneden. En CO2 ook al best flink. Terwijl bijvoorbeeld het aantal auto’s de afgelopen twintig jaar is toegenomen. En toch wordt er nu makkelijker gepraat over de helft van de dieren wegdoen dan over de helft van het aantal auto’s wegdoen. Waarom vinden we dat logischer?”
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
