Fossiele brandstoffen winnen? De overheid subsidieert je wel

“Nederland verleent subsidies, waarvan sommige terechtkomen bij de fossiele industrie. Deze zouden bestemd zijn om de economie te stimuleren; niet de fossiele industrie, zo is de redenatie. Daarom zou het niet gelden als fossiele subsidie. Maar wanneer je kijkt naar de definitie die de Wereldhandelsorganisatie hanteert, dan zie je dat belastingaftrek zoals dat nu gebeurt bij de gaswinning, ook valt onder subsidiëring.

Wanneer je dit soort constructies meetelt als subsidie, zie je dat er zelfs meer geld gaat naar de fossiele industrie dan naar hernieuwbare energie. Zo wordt kerosine, de brandstof voor vliegtuigen, helemaal niet belast. Nu kondigt Wiebes aan dat de investeringsaftrek voor gaswinning op de Noordzee wordt verhoogd. Dit allemaal met het excuus dat het bedoeld is om de economie te stimuleren. Maar volgens mijn onderzoek lopen al deze subsidies op tot een totaalbedrag van 7,6 miljard per jaar! Dat is net zo veel als het jaarlijkse budget van het ministerie van Buitenlandse Zaken.”

“Het draagt gigantisch bij aan de uitstoot van CO². Door het winnen en consumeren van fossiele brandstoffen te stimuleren, neemt het gebruik en dus ook de uitstoot toe. Het winnen van hernieuwbare energie, zoals wind- of zonne-energie is dan minder concurrerend en dus financieel minder interessant. Veel landen vinden dan ook dat deze vorm van subsidie moet worden afgeschaft. Het ondermijnt de energietransitie en draagt bij aan klimaatverandering.”

“De afspraken die zijn gemaakt om fossiele subsidies af te schaffen, zijn niet vertaald naar concreet beleid. Dus er staat niet expliciet in dat subsidies verboden zijn, maar je zou wel kunnen zeggen dat landen verplicht zijn om subsidies af te schaffen. Met het Parijsakkoord hebben landen namelijk afgesproken om hun geldstromen in overeenstemming te brengen met de klimaatdoelen. Gelukkig worden er wel kolencentrales gesloten; dat is heel belangrijk in het terugdringen van de CO²-uitstoot. Maar als Nederland ondertussen subsidies blijft uitdelen naar andere takken van de fossiele sector helpt dat zeker niet mee.

Het is de vraag wat de juridische verplichtingen van landen zijn. Verschillende organisaties, waaronder Milieudefensie, vinden dat de Nederlandse overheid niet genoeg actie onderneemt om klimaatproblematiek tegen te gaan. Dat gaat soms ook via de rechter, zoals met de zaak van Urgenda. Zo proberen organisaties, samen met bezorgde burgers, de overheid alsnog te dwingen om op actie over te gaan. Het terugdringen van dit soort subsidies is onderdeel daarvan.

“Ik ben zeker niet de eerste die er iets over zegt. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) berichten er al jaren over. Al sinds 2009 zijn er internationale afspraken om deze subsidies af te schaffen. Ik denk dat het publieke debat niet op gang komt door het gekibbel over de definitie van wat nu precies een subsidie is. Ondertussen gaat er nog steeds geld naar vervuilende energie. Er zijn wel debatten over dit onderwerp in de Tweede Kamer geweest, maar deze krijgen niet de aandacht die ze verdienen.

Politici praten graag over subsidie als het om groene activiteiten gaat. Fossiele energie wordt verpakt in andere termen, dan valt het woord subsidie niet, dat woord houdt men liever achterwege. Hierdoor wordt een frame gecreëerd. Zo ontstaat het idee dat hernieuwbare energie heel duur is, want daar roept men dat het zonder subsidie onbetaalbaar is. Maar de fossiele industrie is net zo afhankelijk van overheidsgeld.”

“Een direct resultaat zal zijn dat er veel meer geld vrijkomt om de energietransitie te versnellen. Hernieuwbare energie wordt dan concurrerender omdat het financieel interessanter is. Een veelgehoord argument om fossiele subsidies in stand te houden, is dat afschaffing armere huishoudens financieel zal raken. Maar onderzoek bewijst het tegendeel: wereldwijd profiteren vooral rijke huishoudens en grote bedrijven van subsidies voor fossiele brandstoffen, omdat zij de meeste energie verbruiken.

Daarnaast, als Nederland per direct stopt met het subsidiëren van de fossiele industrie, zet dat druk op andere landen om te volgen. Als we wereldwijd deze subsidies afschaffen zal volgens het IMF de totale CO²-uitstoot met 28 procent dalen.”