Hoe gaat de zware industrie de klimaatdoelen halen?
De zware industrie moet in 2030 grofweg de helft minder CO2 uitstoten terwijl duurzame oplossingen nog in de kinderschoenen staan. Powerswitch sprak met drie duurzaamheidsmanagers over hoe hun fabrieken de Parijs-doelen denken te gaan halen.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“
Hoe goed wij ook ons best doen met spaarlampen en korter douchen, zonder deze industriële giganten haalt Nederland de kimaatdoelen niet
Ze staan op onbereikbare plekken op industrieterreinen vol buizen, knipperende lampjes en torens waar stoomwolken uitkomen. De Nederlandse raffinaderijen, kolencentrales, chemische fabrieken, kunstmestproducenten en hoogovens braken dagelijks zulke grote hoeveelheden broeikasgassen uit, dat onze individuele klimaatimpact erbij verbleekt.
De onderhandelingen over het Klimaatakkoord verlopen moeizaam. Struikelblok is de zware industrie. Die sector is in Nederland – zónder kolen- en gascentrales – verantwoordelijk voor 20 procent van de CO2-uitstoot. Hoe goed wij ook ons best doen met spaarlampen en korter douchen, zo lang deze industriële giganten niet razendsnel veranderen, haalt Nederland de klimaatdoelen nooit.
Voor raffinaderijen, kolen- en gascentrales is de oplossing simpel. Voor hen is geen toekomst binnen het Parijs-akkoord. Ver voor 2050 rijden we al niet meer op benzine en verwarmen we onze huizen elektrisch. Voor chemische fabrieken en de staal- en kunstmestproducenten ligt dat anders. Zij maken producten die we ook na 2050 nog gebruiken. Welk alternatief hebben zij voor fossiele brandstoffen?
Om antwoord te krijgen op deze vraag nemen we je mee naar de chemische fabriek van Chemelot in Geleen (goed voor 4,7 miljoen ton CO2 per jaar), naar Tata Steel in IJmuiden (6,8 miljoen ton) en naar kunstmestproducent Yara in Sluiskil (3,8 miljoen ton).
Heavy metal
De hoogovens in IJmuiden verbruiken jaarlijks miljoenen tonnen steenkool 1. Steenkool dient bij Tata Steel niet alleen als brandstof maar is ook noodzakelijk voor de chemische reactie van ijzererst tot ijzer 2.
Bij staalproductie komt veel koolstofdioxide vrij
Fossielvrij worden is voor deze grootste industriële uitstoter van Nederland geen simpele opgave, legt Roger Steens, director sustainability uit. Het doel van Tata Steel is om in 2050 80 procent minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990, netjes in lijn met de ondergrens van de weinig ambitieuze Europese ambitie uit het Parijs-akkoord.
Roger Steens is duurzaamheidsmanager bij Tata Steel
In IJmuiden wordt al 15 jaar aan een duurzamere manier van ijzerproductie gewerkt, vertelt Steens trots. Dat gebeurt in de zogeheten Hlsarna-testinstallatie 3. Op het gigantische hoogovensterrein vol roestkleurige fabrieksinstallaties staat een testinstallatie. Onder uit het reactorvat stroomt roodgloeiend ijzer in hittebestendige treinwagons.
HIsarna slaat een aantal energie-intensieve stappen over, zoals cokessproductie 4, door steenkool en ijzererts direct als poeder in het reactorvat te injecteren. Dat levert 20 procent minder CO2 op. Verre van CO2-vrij, geeft ook Steens direct toe. En er is nog een probleem: de technologie is pas op zijn vroegst over tien jaar op commerciële schaal beschikbaar terwijl over een krappe twaalf jaar de uitstoot al gehalveerd moet zijn.
“
‘Het tempo moet omhoog. Maar wel op een verantwoorde manier die rekening houdt met de business case.’
‘Het tempo moet omhoog’, bevestigt Steens. ‘Maar wel op een verantwoorde manier die rekening houdt met de business case.’ Steens ziet twee mogelijkheden om aan de klimaatdoelen te kunnen voldoen. Op kortere termijn CO2 ondergronds opslaan en voor de langere termijn een alternatief voor steenkool ontwikkelen. In Zweden wordt gebouwd aan een proeffabriek met waterstof als reductor. ‘Maar deze technologie staat nog in de kinderschoenen’, waarschuwt hij. ‘En de voorwaarde is dat de waterstof groen 5is.’
Energie-intensief plantenvoedsel
Ook bij kunstmestfabrikant Yara in Sluiskil, diep in Zeeland, is ‘groene waterstof’ het toverwoord. Bij de fabricage van kunstmest zijn aardgas en water de grondstoffen. Deze worden omgezet in waterstof om vervolgens stikstof uit de lucht te binden. Hierbij komt veel CO2 vrij. Sluiskil neemt 12 procent van de industriële uitstoot voor haar rekening.
Yara haalt stikstof met een energie-intensief proces uit de lucht om er kunstmest van te maken.Beeld:Yara
Door de eerste stap over te slaan en direct met waterstof te starten, voorkom je deze CO2-uitstoot, legt Gijsbrecht Gunter, verantwoordelijk voor het klimaatbeleid van Yara Sluiskil, uit. Hij wijst aan welk deel van de wirwar aan buizen en reactorvaten op het fabrieksterrein dan overbodig worden.
Gijsbrecht Gunter, verantwoordelijk voor klimaatbeleid bij Yara Sluiskil
Waterstof maken is een simpel scheikundeproefje. Zet water onder de stroom en je krijgt waterstof en zuurstof. Wek je die stroom op met windmolens, dan heb je groene waterstof. Daarmee komt het langetermijndoel van het Noorse Yara, een zero emission plant in zicht.
Maar er is een addertje onder het gras, vertelt Gunter. ‘Voor groene waterstof heb je veel elektriciteit nodig’. Zo’n 2000 tot 3000 megawatt extra aan windparken om de productie van Yara op het huidige niveau te houden, rekent hij voor.
Bovendien is elektrolyse-technologie 6 op grote schaal niet economisch rendabel. Voor Yara de reden om nog niet over te stappen. ‘Als mens maak ik me natuurlijk zorgen over klimaatverandering’, zegt Gunter. ‘Maar als bedrijf moet je competitief blijven en voorkomen dat de CO2 over de grens verhuist.’
“
Ook Yara ziet CO2-opslag als enige mogelijkheid om de 2030-doelen te halen.
Hij realiseert zich dat de tijd dringt. ‘Met de kennis van nu hadden we het destijds anders gedaan en hier eerder op in kunnen zetten.’ Ook Yara ziet CO2-opslag als enige mogelijkheid om de 2030-doelen te halen. Yara verwacht dan wel dat de overheid de infrastructuur betaalt.
Yara heeft al een flinke bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse Parijs-doelen, benadrukt Gunter. De broeikasgasuitstoot van de fabriek is 55 procent minder dan in 1990, met name door afname van de lachgasuitstoot. Ook wordt er CO2 hergebruikt door frisdrankfabrikanten en in kassen naast de fabriek. ‘Daar willen we wel een stukje erkenning voor hebben. Maar het betekent niet dat we nu op onze handen gaan zitten.’
'Niet alle antwoorden, wel realistisch'
Het chemische bedrijf Chemelot heeft van de drie geïnterviewde bedrijven het meest ambitieuze doel: een ‘klimaatneutrale’ chemie-site in 2050. Een forse uitdaging voor een bedrijf dat goed is voor 15 procent van de industriële CO2-uitstoot en bestaat uit 150 verschillende bedrijven op een 800 hectare groot terrein. De grote uitstoters zijn een kunstmestfabriek en de naftakrakers, die uit nafta 7 grondstoffen voor plastics produceren.
Luchtfoto van het Chemelot-complexBeeld:ChemelotRobert Claasen, directeur bij Chemelot.
De oplossing ligt bij Chemelot in een combinatie van de grondstof – nu aardgas en olie – vergroenen, huidige processen efficiënter maken en CO2 hergebruiken of opslaan. “Er is niet één fantastisch idee”, concludeert Robert Claasen, executive director van Chemelot. Hij is al meer dan twintig jaar werkzaam in de chemie en sinds vorig jaar als directeur verantwoordelijk voor het duurzaamheidsbeleid.
“
“We hebben de overheid hard nodig.”
Chemelot zet naast groene waterstof ook in op het vergroenen van de nafta-stroom. Dit kan door olie te maken uit plastic afval of biomassa. Waar deze gigantische reststromen dan vandaan moeten gaan komen weet Claasen nog niet precies. “We hebben nog niet alle antwoorden klaar maar denken dat het een realistisch plan is.”
Ook voor de plannen van Chemelot is veel duurzame stroom nodig: 2,5 gigawatt, rekende Chemelot uit, al snel duizend extra windmolens op zee. Het tweede grote knelpunt dat Claasen ziet ligt in de kosten. Wie gaat deze industrie-innovatie betalen? “We hebben de overheid hard nodig.”
Lock ins en catch-22's
Zonder CO2-opslag en groene waterstof gaat de industrie de 2030-doelen nooit halen, kunnen we concluderen na drie gesprekken. Een risicovolle gok, want beide technologieën zijn nog niet op industriële schaal beschikbaar. En wie gaat de investeringen betalen? De bedrijven kijken naar de overheid. Milieuorganisaties vrezen een lock-in effect. Geld dat nu naar CO2-opslag gaat is niet meer beschikbaar voor de ontwikkeling van groene waterstof. Onder andere hierop zijn de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord vastgelopen.
Eén voor de hand liggende oplossing ontbreekt in toekomstvisie van de drie geïnterviewde bedrijven: het verminderen van consumptie. De Parijs-doelen zijn alleen te halen als we minder plastic, kunstmest en staal gaan gebruiken.
“
"De Parijs-doelen zijn alleen te halen als we minder plastic, kunstmest en staal gaan gebruiken. Daarom ligt er verantwoordelijkheid bij de consument"
Chemelot vindt dat de verantwoordelijkheid hiervoor met name bij de consument ligt. “Wij verwachten vooralsnog dat producten die we maken in 2050 gewoon nodig zijn”, zegt Claasen. Tata Steel noemt in haar duurzaamheidsverslagen staal een duurzaam materiaal – 95 procent van het Nederlandse staal wordt nu al hergebruikt – maar zet zelf niet grootschalig in op recycling. Steens: “De wereld heeft in 2050 nog steeds nieuw staal nodig.” Yara benadrukt dat kunstmest onmisbaar blijft om de wereldbevolking te voeden.
“De allersnelste manier om de CO2-doelen te halen is het sluiten van de zware industrie, met als gevolg dat alle emissie de grens over verhuist”, vat Claasen de catch-22 van de zware industrie samen.
In een hoogoven wordt ijzererts (ijzeroxide: Fe2O3) samen met steenkool verhit tot zeer hoge temperaturen. Door de hoge temperatuur vind er een chemische reactie plaats waarbij ijzeroxide en koolstof uit steenkool wordt omgezet in vloeibaar ijzer (Fe) en CO2. De steenkool is zowel de brandstof voor de verhitting van de hoogoven als de reductor die de chemische reactie in gang zet ↩︎
Vernoemd naar het Keltische woord voor ijzer: ‘isarna’ ↩︎
Cokes is steenkool die met een speciale warmtebehandeling van verontreinigingen is ontdaan om het een meer zuivere brandstof te maken.↩︎
Groene waterstof is waterstof die met hernieuwbare energie gemaakt wordt door middel van elektrolyse. Hieronder lees je er meer over ↩︎
Elektrolyse is het maken van waterstof door water onder stroom te zetten ↩︎
Een product dat ontstaat bij de raffinage van ruwe aardolie ↩︎
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
