Hoe Europa’s grootste vluchtelingenkamp veranderde in een spookdorp
Het eens overbevolkte en beruchte vluchtelingenkamp Cara di Mineo stond jarenlang symbool voor de vluchtelingencrisis. Nu moet het plots in allerijl worden ontruimd. De laatste bewoners gaan een ongewisse toekomst tegemoet.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Het terrein van het Cara di Mineo-vluchtelingenkamp is met hoge hekken en prikkeldraad afgezet. Voor de ingang staan militairen met geweren op hun buik te schuilen voor de zon. De geur van dorre grond wisselt zich in dit deel van het binnenland van Sicilië af met die van citrusbloesem, afkomstig van de eindeloze citroen- en sinaasappelgaarden in de omgeving van het kamp. Aan de horizon slaat rook uit de Etna de helblauwe lucht in.
“
De paniekerige reactie typeert hoe gevoelig de vluchtelingenthematiek ligt
Als bij aankomst blijkt dat de meegereisde fotografe niet in de vereiste formulieren voorkomt, wordt ze met het nodige machtsvertoon verzocht naar buiten te stappen. De paniekerige reactie typeert hoe gevoelig de vluchtelingenthematiek in Italië, en op Sicilië in het bijzonder, ligt.
De regering van de verandering
In juni vorig jaar trad de zelfbenoemde Governo del Cambiamento (‘regering van de verandering’) aan in Italië. Vicepremier Matteo Salvini en consorten verzekerden dat het afgelopen zou zijn met de toestroom van vluchtelingen die per boot over de Middellandse Zee naar il bel paese kwamen.
Volgens Salvini zou de sluiting van de kampen de staatskas zo’n 6 miljoen euro per jaar opleveren; geld dat gebruikt kan worden om ‘Italianen te helpen’. Salvini liet er geen gras over groeien. Afgelopen januari verkondigde hij dat het kamp in Mineo ’voor het einde van het jaar’ zijn deuren moest sluiten vanwege ‘drugshandel en criminaliteit’.
En zo geschiedde: vanaf februari dit jaar rijden bussen meermaals per week af en aan om vluchtelingen uit Mineo naar een nieuw onderkomen te brengen. Inmiddels verblijven er nog maar een kleine honderd vluchtelingen in de voormalige Amerikaanse legerbasis in Mineo. Zonder enig uitzicht op een verblijfsvergunning wachten zij hun overplaatsing naar een nieuwe locatie af.
De mensa Beeld:Jarron Kamphorst
Jarenlang stond het opvangcentrum in Mineo symbool voor de vluchtelingencrisis waar Italië en Europa sinds 2013 mee te maken hebben. Het centrum groeide binnen de kortste keren uit tot het grootste en beruchtste kamp van het continent.
Op het hoogtepunt huisvestte Cara di Mineo ruim vierduizend vluchtelingen. Media beschreven hoe het kamp uitgroeide tot een wetteloze plek, geteisterd door criminele organisaties. Een overbevolkt getto waar chaos en anarchie regeerden. Vluchtelingen zouden er voor het karretje van maffiose groeperingen worden gespannen. Veel van de, grotendeels Afrikaanse, vrouwen uit het kamp belandden in de prostitutie. Mannen eindigden als drugsdealers voor maffiaclans of werden door boeren uit de buurt ingezet als onderbetaalde werkkrachten op het platteland. Er werd zelfs gesproken van de ‘slaven van Mineo’.
Dicht en verlaten
Met het aantreden van de nieuwe regering kwam er een radicale omwenteling in het Italiaanse asielbeleid en daarmee ook in de situatie in Mineo. Het kamp heeft tegenwoordig veel weg van een spookdorp. Alles is dicht of verlaten. “Dat is al een paar maanden zo”, vertelt de 21-jarige Ghanees Mubarak Mubarak. Mubarak woont al bijna drie jaar in het kamp. Het leven in het kamp is de afgelopen drie jaar niet makkelijk geweest, vertelt hij. “Toen hier nog veel mensen rondliepen, waren de faciliteiten oké, maar was de sfeer heel grimmig. De afgelopen drie jaar was het hier een getto en was er geen bescherming van binnenuit. Nu zitten de meeste faciliteiten al een paar maanden op slot, maar is het wel veiliger doordat er niet meer zo veel mensen bovenop elkaar zitten.”
Nadat er tussen 2014 en 2017 ruim 600.000 migranten in Italië arriveerden, had de overheid er schoon genoeg van. ‘Tot hier en niet verder’ was de boodschap van de extreemrechtse Lega Nord en de links-populistische Vijfsterrenbeweging.
Italië ging op slot, want Europa had de Italianen in de steek gelaten, zo luidde de gedachte. De andere EU-landen hadden immers beloofd een deel van de vluchtelingen op te nemen, maar kwamen die belofte niet na. ‘Weinig solidair’, vond Rome. Dus werden de havens in het zuiden gesloten en werd de ene na de andere reddingsboot met vluchtelingen aan boord de toegang ontzegd.
In 2018 daalde daardoor het aantal migranten dat in Italië voor het eerst voet aan Europese wal zette tot een kleine 25.000. Zo’n 80 procent minder dan in 2017. De meeste vluchtelingen weken vervolgens uit naar andere landen. Volgens de UNHCR arriveerden in 2018 ruim 58.000 mensen over zee in Spanje, tegenover iets meer dan 22.000 in het jaar daarvoor. Ook in Griekenland steeg het aantal bootvluchtelingen enigszins nadat Italië haar havens op slot gooide.
Het Salvini-decreet
Maar met de sluiting van de havens was de kous nog niet af. Afgelopen jaar trad het ‘Salvini Decreet’ in werking. Wie niet uit een oorlogsgebied komt of vanwege politieke vervolging op de vlucht is, komt sindsdien niet meer in aanmerking voor een verblijfsvergunning in Italië. Ook mogen ongedocumenteerde vluchtelingen voortaan langer worden vastgezet in afwachting van hun onderzoek en is de asielprocedure voor ‘sociaal gevaarlijke’ personen opgeschort.
Beeld:Jarron Kamphorst
De implementatie van de nieuwe wet betekende dat het vluchtelingenkamp, samen met nog een aantal andere opvangcentra in Italië, zijn deuren moest sluiten.
Beeld:Jarron Kamphorst
Inmiddels ligt de hoofdstraat van Cara di Mineo er dan ook verlaten bij. “Voorheen liepen hier honderden mensen op elk moment van de dag”, vertelt Ignazio di Salvo (33), directeur van het kamp. Hij loopt voorovergebogen over het terrein, schuifelt eerder, alsof hij op zijn hoede is. Aan zijn zijde een vrouw van de nationale politie die de hele rondleiding meeloopt. Ze maant de directeur tot stilte als er vragen ‘met betrekking tot een persoonlijke mening’ worden gesteld. De vluchtelingenpaniek is diepgeworteld op Sicilië.
Van luiers tot maandverband
De hoofdstraat van het vluchtelingenkamp bestaat uit de oude onderkomens van Amerikaanse militairen. Het merendeel van de pastelkleurige huizen is omgetoverd tot gebouwen waar diensten worden verleend aan de migranten in het kamp. Althans, dat is de theorie. Zo zit naast de mensa onder meer het punto mamma. “Hier is alles voor baby’s en de vrouwelijke hygiëne te verkrijgen”, vertelt Di Salvo. “Van luiers tot maandverband.” Maar de deur zit potdicht.
Het ‘Punto mamma’Beeld:Jarron Kamphorst
Ook de andere faciliteiten in de hoofdstraat zijn grotendeels onbemand. Bij het juridisch loket – ‘voor begeleiding bij de asielaanvraag’ – is niemand aanwezig. Bij de polikliniek, het migratiekantoor en het punt voor psychische hulpverlening zit de deur eveneens op slot. Alleen bij het hospitaal wordt opengedaan. “Het loopt hier op zijn eind”, verklaart Di Salvo. “Sinds oktober zijn er al duizenden mensen vertrokken, ze zijn met bussen naar andere opvangcentra elders op Sicilië gebracht. Er wonen hier nu nog maar een kleine honderd mensen. Eind juli moet iedereen vertrokken zijn.”
Op de vraag of het verplaatsen van de vluchtelingen niet gelijkstaat aan het verplaatsen van het probleem, luidt de reactie: “Ik doe geen uitlatingen over persoonlijke of politieke meningen.”
Spookdorp
“
Ze beloven me van alles, maar er komt nooit iets van terecht
Mubarak, de 21-jarige Ghanese bewoner van het kamp, stapte in Libië op een boot. “We sloegen bijna om tijdens de oversteek. Ik was destijds zeventien.” Het leven in Europa valt hem tegen, het is anders dan hij zich had voorgesteld. “Italië is een kloteland. Ze beloven me hier van alles, maar er komt nooit iets van terecht. Ik hoor van vrienden dat het in Noord-Europa beter is. Ik hoop dat ik daar binnenkort ook heen kan.”
Hij heeft nauwelijks een idee van hoe zijn toekomst eruitziet. “Ik heb de benodigde documenten voor een asielaanvraag, maar er is hier niemand die me kan helpen bij de procedure. Ik kan nergens heen en ik heb geen idee waar ik straks beland. Vrienden van mij leven inmiddels op straat. Ze bedelen of ze verrichten illegaal en zwaar onderbetaald werk.”
Dezelfde hitte en hetzelfde toekomstperspectief
Ook de 23-jarige Gifts Oyinlola uit Nigeria weet niet wat haar te wachten staat. Samen met haar eenjarige dochtertje Grace wacht ze voor de mensa op een bord eten. Onder haar ogen heeft ze tranen getatoeëerd. “Tranen van geluk”, zo vertelt ze met een stalen gezicht. Oyinlola woont onderhand twee jaar in het kamp. Samen met haar man stak ze op een boot de Middellandse Zee over. “Hij is nu aan het werk op het land”, vertelt ze. Oyinlola en haar gezin – ze is zwanger van een tweede kind – zijn in afwachting van overplaatsing naar een ander kamp. “Ik wil sowieso in Italië blijven. Ze behandelen me hier goed.” Haar blik lijkt te zoeken naar een blijk van goedkeuring bij de directeur.
Tegen het middaguur stroomt het vol bij de mensa. De sfeer is drukkend. Over een maand zal het leven van velen van hen er, ondanks alle nationale tumult, vermoedelijk weinig anders uitzien. Hetzelfde eten, dezelfde hitte en hetzelfde toekomstperspectief. Slechts de locatie zal veranderd zijn.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
