Twee jaar geleden waren er nog tussen de 6.000 en 10.000 kindsoldaten in de Centraal Afrikaanse Republiek. Deze jongens en meisjes werden voornamelijk ingezet door twee gewapende groepen: de islamitische Ex-Seleka en de christelijke Anti-Balaka. Sindsdien zijn er grote successen geboekt. Al meer dan vierduizend kindsoldaten zijn bevrijd. Ook vandaag zullen weer tientallen kinderen hun vrijheid terugkrijgen.
Foto: UNICEF CAR
Wapens en amuletten
Dat gebeurt in het zuidwesten van het land, niet ver van de grens met Congo. Diep verscholen in de jungle ligt het kamp van een van de gewapende groepen die de Centraal Afrikaanse Republiek onveilig maken. Achthonderd kinderen leven hier als kindsoldaat. Zij aan zij met volwassenen vechten de jongens met messen en geweren. Meisjes worden gedwongen seks te hebben of te trouwen met de strijders.
De kindsoldaten in deze regio behoren tot de Anti-Balaka groep. Zij vechten met machetes, hun tegenstanders met Kalasjnikovs. Ze dragen amuletten, die – zo geloven ze – bescherming bieden tegen de kogels van de vijand.
De bevrijding vindt plaats tijdens een speciale ceremonie waar de kinderen door hun leiders naartoe worden gebracht. In een speech wordt hen beloofd dat ze nooit meer tot vechten zullen worden gedwongen. De kinderen leggen om de beurt hun wapens en amuletten af: een symbolisch einde aan hun tijd als kindsoldaat en het begin van hun lange reis terug naar het normale leven.
Onderhandelen met gewapende groepen
De kampen van de gewapende groepen bezoeken is niet zonder gevaar. Er zijn nauwelijks wegen in de Centraal Afrikaanse Republiek, en wanneer het geregend heeft, zijn zelfs dorpen dichtbij de hoofdstad vrijwel onbereikbaar. Een reis van een paar honderd kilometer duurt al snel twee hele dagen. Naast militaire voertuigen zijn de auto’s van hulporganisaties de enige voertuigen op de weg. Er is geen openbaar vervoer. In delen van het land worden de wegen door gewapende groepen bewaakt.
UNICEF heeft een belangrijke rol in de onderhandeling met de gewapende groepen over de vrijlating van de kindsoldaten. Eerst moeten de leiders ervan worden overtuigd dat de jongens en meisjes niet in hun kampen thuishoren. Pas daarna komt het moment dat de kinderen daadwerkelijk hun wapens kunnen neerleggen.
Foto: UNICEF CAR – Matas
Te jong volwassen
“Ik kan me de gezichten van diegenen die we hebben gedood niet meer herinneren. Ik herinner me alleen dat het slechte mensen waren. Vijanden.” – Een voormalige kindsoldaat.
Wat de kinderen hebben gezien en gedaan, is afschuwelijk. Ze hebben trauma’s opgelopen die, wanneer ze niet worden behandeld, hen voor de rest van hun leven zullen tekenen. “Deze kinderen zijn hun kindertijd verloren, ze zijn te jong volwassen geworden”, vertelt community worker Ken Angoa “Sommige dingen die de kinderen vertellen, maken zelfs mij bang. Het is vreselijk om een kind van nog geen tien te horen vertellen hoe hij iemand heeft gedood.”
Tijdens een reïntegratietraject krijgen de bevrijde kinderen opvang, psychosociale zorg en de mogelijkheid naar school te gaan of een beroepsopleiding te volgen. Bovenal wordt hen duidelijk gemaakt dat zijzelf slachtoffer zijn van een complex conflict. Dat het niet hun schuld is. Want een kindsoldaat is niet alleen dader, maar vooral ook slachtoffer.
