Dirk van Peijpe is waarschijnlijk een van de weinige Nederlanders die staat te juichen als de regen met bakken uit de hemel komt. Niet omdat hij blij is met klimaatverandering en ondergelopen kelders, maar om trots aan de wereld te kunnen laten zien hoe ‘zijn’ waterplein in Rotterdam een grote hoeveelheid regen kan opvangen. “Zo’n natte maand als juni is belangrijk om de noodzaak van goede maatregelen voor een klimaatbestendige stad zichtbaar te maken.”
Waterplein
De extreme neerslag van juni, waarin soms wel tot 50 millimeter regen per uur naar beneden kwam, maakte eens te meer duidelijk dat een zomers buitje voortaan gerust een hoosbui genoemd mag worden. Het regent over een jaar verdeeld niet meer, maar als het eenmaal regent, regent het hard. En om op een goede manier om te gaan met dat ‘nieuwe klimaat’, zoals NOS-weerman Gerrit Hiemstra het noemt, zijn grote maatregelen noodzakelijk. Van Peijpe: “We gaan nu nog vaak over tot de orde van de dag als de kelders weer droog zijn en de rioollucht is verdwenen en dan wachten we tot de volgende hoosbui. Maar we moeten onze steden echt anders gaan inrichten om de wateroverlast tegen te gaan.”
Het waterplein wordt in droge tijden gebruikt als recreatieplek door vooral jongeren. Foto: De Urbanisten
Daarom realiseerde hij in 2013, samen met zijn partner bij De Urbanisten, Florian Boer, ‘het eerste waterplein ter wereld’: het Benthemplein, vlakbij Rotterdam Centraal. Het plein is als het droog is, een openbare ruimte die is ingericht om onder andere te sporten en te spelen. “Maar zodra het regent stroomt het helemaal vol met water. Het heeft een bergingscapaciteit van 1700 kubieke meter (= 1,7 miljoen liter = 2/3 Olympisch zwembad, red.). Daarmee kan het een hoosbui zoals de hevige buien van dit voorjaar makkelijk aan.”
Het regenwater komt via speciale geulen naar drie diepere bassins op het plein en blijft daar even ‘staan’. Vervolgens wordt het langzaam afgevoerd, via infiltratie naar de bodem of naar de nabij gelegen singel (zie video hieronder). Het riool wordt zo dus niet belast. “Het grote probleem bij een hoosbui is dat er een piekmoment ontstaat: de riolen (die zijn berekend op 20 millimeter regen per uur, red.) kunnen alles niet in een keer afvoeren waardoor het water in straten blijft staan of naar lagergelegen plekken stroomt zoals kelders en tunnels. Ook stort het riool het vuile water over naar de singels.” En precies daarvoor biedt het waterplein dus uitkomst.
[[{“fid”:”49960″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”zo werkt het waterplein in Rotterdam”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”zo werkt het waterplein in Rotterdam”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Benthemplein als waterplein”,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]
Wereldwijde interesse
Inmiddels hebben de Urbanisten delegaties uit de hele wereld over de vloer gehad om hun noviteit te bewonderen, van Jakarta tot Chicago. “Het mooie is dat er geen copyright op zit. Je zou in elke stad het concept ‘Waterplein’ kunnen toepassen, afhankelijk van de lokale omstandigheden. Ook Kopenhagen heeft inmiddels een waterplein en in ons eigen land is Tiel sinds juli een prachtig waterplein rijker.”
Het plein is niet alleen een oplossing voor het probleem, het heeft de omgeving leefbaarder gemaakt
Wat het waterplein naast de regenopvang volgens Van Peijpe nog een extra waarde geeft, is het multifunctionele karakter. “Het plein is niet zozeer alleen een oplossing voor een probleem, maar heeft de omgeving leefbaarder gemaakt. Het heeft 365 dagen per jaar een functie: meestal voor recreatie, en soms dus als waterberger.” En dat laatste wordt voor sommigen pas duidelijk als het eenmaal met bakken uit de hemel komt. “Toen ik laatst ging kijken na een bui, hoorde ik iemand zeggen: ‘Het hele plein staat onder, wat dom dat ze daar geen rekening mee hebben gehouden!’ Maar hij wist dus niet dat dat ook de bedoeling was.”
Meer nodig dan een plein
Een waterplein mag dan als tijdelijke waterberging goed functioneren, maar met deze oplossing alleen ben je er natuurlijk nog niet. Iedere druppel telt. Van Peijpe: “Bij een stad regenbestendig maken is het én-én. Een waterplein is een onderdeel van het stedelijke watersysteem, waarin ook vergroening een grote rol kan spelen. Bijvoorbeeld met groene daken en regentuinen.”
Meer groen in de stad is een van de speerpunten van de collega’s van Amsterdam Rainproof, een platform waarop kennis en ervaringen over regenbestendig handelen van bewoners, bedrijven en andere organisaties worden gedeeld. Hoewel Van Peijpe niet het 010-020 spel wil spelen, omdat ‘beide steden veel kennis uitwisselen en van elkaar leren’, wijst hij wel op een aantal belangrijke verschillen tussen beide steden. “Amsterdam kijkt bij hun regenaanpak grotendeels naar lokale factoren zoals de bewoners. Wat kun jij zelf doen om rainproof te worden? De bekende ‘tegels eruit, groen erin’- benadering. Dat is enerzijds goed, omdat je zo laat zien dat mensen zelf ook een rol hebben. Maar oplossingen voor regenoverlast zijn niet alleen de verantwoordelijkheid van de burger.”
Groene daken in Amsterdam. Foto: Wikimedia
De verstening van de openbare ruimte is namelijk vooral een gemeentelijk probleem. “Je kunt burgers niet vragen een groen dak te nemen of hun tegels eruit te halen, terwijl op straat de verharding geen plaats maakt voor zachte oplossingen zoals openbaar groen. Er zijn overigens wel oplossingen waarbij je burgers ‘beloont’ voor de hulp. In Denemarken krijg je bijvoorbeeld een financiële vergoeding voor het afkoppelen van je regenpijp op het riool zodat dat wordt ontlast.”
Droge voeten in de toekomst
Om de problemen met wateroverlast uiteindelijk op lange termijn het hoofd te kunnen bieden, denkt Van Peijpe dat een aanpak op buurt- en wijkniveau de meeste zoden aan de dijk zet. “Op deze schaal kunnen bewoners oplossingen bedenken die voor een specifieke plek geschikt zijn en neemt de gemeente zijn verantwoordelijkheid voor de samenhang en de klimaatbestendige inrichting.” En als het aan Van Peijpe ligt kan dat prima met een waterplein. “Ik kan niet wachten tot de eerstvolgende hoosbui.”
Hier vind je handige tips om zelf droge voeten te houden tijdens en na een hoosbui.
