Een cultuur ‘lenen’ of bespotten?

Een godin reduceren tot krijger in een virtuele strijd, waarin zij met een joystick, knopje, keyboard of muis kan worden bestuurd, getuigt volgens Zed van een gebrek aan respect. In plaats daarvan moet een godin vereerd worden in tempels en thuis-altaren. Volgens Zed een typisch geval van cultural appropriation: twee grote bedrijven die naar gelieven winkelen in verschillende culturele verschijningen voor de vormgeving van hun nieuwe spel. Blizzard en Activision hebben nog niet gereageerd op het verzoek tot schrappen van deze skin voor het karakter uit het spel Overwatch.

Vanwege bestaande stereotypes over zwarte vrouwen als exotische lustobjecten, nemen mensen het Miley kwalijk dat stereotypen nogmaals bevestigd worden door de manier waarop zij de clip schoot. Miley staat er als witte vrouw centraal en wordt omgeven door zwarte vrouwen die soms niet eens met hun gezicht in beeld komen. Het was volgens hen al een ander verhaal geweest als de zwarte vrouwen in de clip mee hadden mogen doen op gelijkwaardige voet, oftewel: niet enkel als accessoire van ‘Miss Miley’ functioneerden. Daar komt nog bij dat Miley expliciet aan de schrijvers van het nummer vroeg om een lied dat ‘zwart’ aanvoelde.

In 2013 zong Miley Cyrus op de MTV VMA Awards 2013 het nummer ‘We Can’t Stop’ en twerkte daar uitvoerig bij. Ze was weer voorzien van een groepje zwarte achtergronddanseressen, die ze soms op hun achtersten sloeg. Kritische stemmen zeggen dat het de perfecte illustratie was van de wijze waarop populaire sterren zwarte cultuur appropriëren, ofwel toe-eigenen.

Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie gaf een TED Talk: The Danger of a Single Story, waarin zij onder andere zei (vrij vertaald): ‘Het probleem met stereotypes is niet dat ze niet bestaan, maar dat ze niet het hele verhaal vertellen. Ze zorgen ervoor dat één verhaal het enige verhaal wordt’.

Actrice Amandla Stenberg (1998), bekend van o.a. The Hunger Games, geeft een toelichting op de redenen waarom ze het gebruik van cornrows zoals in bovenstaande gevallen tot cultural appropriation vindt horen in haar korte filmpje Don’t cash crop on my corn rows.

Dit raakt aan de term ‘intersectionaliteit’, waarmee beargumenteerd wordt dat er verschillende vormen van ongelijke behandelingen en nadelige posities bestaan. De term legt bovendien uit dat dezelfde persoon op verschillende vlakken tegelijkertijd verschillende sociale posities kan bezetten en verschillende ongelijke behandelingen kan ontvangen en geven. In het geval van Beyonce’s Bollywood-verschijning betekent het dat Queen-B dan wel bij een etnische culturele minderheid gerekend kan worden, maar zij tegelijkertijd wel een machtige positie bezet als superster. Volgens de mensen die haar beschuldigen van cultural appropriation komt zo’n machtige positie hand in hand met een bepaalde verantwoordelijkheid.

— Affinity Magazine (@TheAffinityMag) January 29, 2016

@affinitymag over Beyoncé’s verschijning in de clip Hymn for the Weekend.

Tegenhangers zijn juist de mening toegedaan dat de clip prachtige beelden van India bevat. Volgens hen zou de term culturele toeëigining (cultural appropriation) hier dan ook vervangen moeten worden door culturele celebratie (cultural celebration).

In de clip was de schaars geklede Gwen Stefani, voorzien van een Indiaanse hoofdtooi, met geboeide handen te aanschouwen. Het idee was dat ze gestraft werd en hier op wulpse wijze mee om ging. Dat vonden veel mensen niet kunnen, omdat onderzoek uitwijst dat de inheemse Indianen in Amerika gemiddeld 2.5 keer meer kans hebben om aangerand of verkracht te worden dan niet-inheemse vrouwen.

In dat licht is het opeens niet zo onschuldig meer om een kenmerkend aspect uit die inheemse Indiaanse context te nemen en die in een commerciele seksuele setting te plaatsen, zo zag ook Victoria’s Secret in. Één van hun modellen droeg in 2012 een lingerie-setje en een hoofdtooi die tot aan de grond reikte (zie afbeelding hier). Grotesque vonden velen, waarop het bedrijf aangaf het te betreuren mensen teleur te stellen of te kwetsen en per direct de outfit uit de show te verwijderen.

In 2012 klaagden de Navajo de Urban Outfitters aan voor het onrechtmatig gebruiken van hun naam voor de verkoop van items met tribale designs. Amerika kent een wet, de  ‘Indian Arts and Crafts Act’. Dankzij die wet is het illegaal om producten te verkopen die ten onrechte suggereren voort te komen uit stammen van Inheemse Indianen of Alaska. Daarmee is het dus mogelijk voor Inheemse groepen mensen uit Amerika en Alaska om hun cultureel erfgoed te beschermen middels het Amerikaanse rechtssysteem. Recent won Urban Outfitters, op hun tegenargument dat de ‘Navajo’ geen specifieke term is die rechtmatig aan een bepaalde groep toebehoort, de rechtszaak op bepaalde punten. De rechtszaak duurt nog voort en het zou kunnen dat de Urban Outfitters op andere punten verliest, waardoor het miljoenen dollars zal moeten betalen aan De Navajo.

Zo was er een groepje Mexicanen, Japanners, Nederlanders, Duitsers, Fransen en Jamaicanen. Nadat de foto´s die op het feest gemaakt werden online kwamen ontstond er reuring. De universiteit heeft haar officiële excuses aangeboden. Ze gaven aan dat het niet hun intentie was om groepen of individuen te kwetsen en beloofden aan de slag te gaan met educatieve programma´s om hun studenten bewust te maken van het belang van een respectvolle omgang met culturele diversiteit.