Het bed van Hamza is bedekt met bloemen en condoleancebriefjes. De 32-jarige bewoner van de Vluchtgarage in Amsterdam-Zuidoost overleed zondag na een uit de hand gelopen ruzie. Abdul schikt de verspreid over bed liggende witte bloemen opnieuw en staart mistroostig het raam uit. Een paar meter verderop verschuilt een Somalische man zich in zijn slaapzak. Het Hollandse grijze wolkendek maakt de sfeer extra miserabel.
Tussen ruim honderd mannen die veel mentale bagage meesjouwen kunnen de spanningen snel oplopen
Aan het eind van de straat steken de minaretten van de Taibah-moskee fier de lucht in: “Toen Hamza stierf kwam ik net terug uit de moskee. Ik heb verder niet gezien wat er precies gebeurd is, maar mijn vrienden vertelden me dat hij toen al dood in zijn kamer lag. Mensen die hier wonen zwerven al zolang zonder hoop rond. Nadat ik zelf gevlucht was uit Somalië heb ik op het punt gestaan mezelf te verdrinken. Iedereen hier heeft wel zo’n verhaal. Tussen ruim honderd mannen die veel mentale bagage meesjouwen kunnen de spanningen snel oplopen.”
Tussen wal en schip van ons asielbeleid
Twee jaar lang al trekt de langzaam groter geworden groep uitgeprocedeerde asielzoekers kriskras door Amsterdam om aandacht te vragen voor het feit dat ze tussen wal en schip terecht zijn gekomen in het Nederlandse asielbeleid. De groep begon met een protestkamp in de Amsterdamse wijk Osdorp en is sindsdien in leegstaande kerken, kantoorgebouwen en flats terechtgekomen: “Als je afval op straat gooit krijg je een boete. Hoe kun je dan mensen op straat gooien? Of ben ik voor de regering niets meer dan afval?”
De in onbruik geraakte parkeergarage waar een deel van de groep nu bivakkeert is eigendom van de gemeente Amsterdam. Het pand staat op de slooplijst. Maar wannéér de groep vluchtelingen de garage weer moet verlaten weet niemand, vertelt Abdul moeizaam glimlachend: “De onzekerheid is tergend. Ruzies gaan dan ook altijd over simpele dingen, zoals water. Mensen raken gefrustreerd van het gebrek aan perspectief. Als je elke dag wakker wordt en meteen in een zwart gat valt, dan doet dat iets met je. Niemand weet wat de toekomst voor ons gaat brengen. En dat terwijl Nederland zo’n mooi land is! Je bent hier vrij om te zijn wie je wil, of je nou moslim, zwart of homo bent.”
Gelukkig krijgen we veel hulp van buurtbewoners. Nederlanders zijn goede mensen, de politiek is het probleem
Rust bewaren
Abdul coördineert het binnenkomende voedsel, veelal giften van buurtbewoners en vrijwilligers. Om de rust tussen de mannen te bewaren heeft elke nationaliteit een kamer gekregen: “Het is fijn om af en toe je eigen taal te kunnen spreken. Hier in de Somali Room slapen we met vijftien mensen. Als er eten binnenkomt verdeel ik dat eerlijk over de verschillende kamers. Helaas hebben we vaak niet genoeg eten voor iedereen.”
Het College voor de Rechten van de Mens heeft het pand al verscheidene malen bezocht en evenzoveel keer zowel de gemeente Amsterdam als verantwoordelijk staatssecretaris Teeven verzocht om in te grijpen, tot nog toe zonder enig resultaat. Naast het tekort aan voedsel zijn de sanitaire voorzieningen in de Vluchtgarage beneden alle peil, laat Abdul zien. De bewoners koken water op een gasstel dat in een emmer in de doucheruimte geplaatst wordt om zo toch warm te kunnen douchen. Abdul wijst naar een stel gasflessen die op de derde verdieping in een gangetje staat. Een Libische man zit op de grond en roert in een pannetje met eten: “Die gasflessen zijn gevaarlijk, maar tot nu toe is alles goed gegaan. Gelukkig krijgen we veel hulp van buurtbewoners. Nederlanders zijn goede mensen, de politiek is het probleem.”
Ondertussen hebben de Kamerfracties van de SP, GroenLinks en ChristenUnie op 28 augustus 2014 een gezamenlijk initiatief gepresenteerd om de opvang en terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers te verbeteren. Burgemeester Van der Laan van Amsterdam heeft een plan gepresenteerd om de asielzoekers 'bed, bad en brood' te geven. En maandag 1 september gaat staatssecretaris Teeven 'een kopje koffie drinken' met de burgemeester om te overleggen over de opvang.
