Onze Oplossing: bodemerosie en klimaatverandering in Bolivia

Armoede, slecht onderwijs, klimaatverandering, (gender)ongelijkheid en gebrek aan schoon water; zomaar wat voorbeelden van problemen wereldwijd. Maar wist je ook dat er – soms eenvoudige – oplossingen voor zijn? In de serie ‘Onze Oplossing’ portretteren we elke maand een Werelddoener die zo’n oplossing vond en daarmee bijdraagt aan de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen.

Door 6 augustus 2017
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Zo’n 40 procent van het gletsjeroppervlak in Bolivia is gesmolten, en het regenseizoen is ongeveer anderhalve maand korter geworden”, vertelt Menno Starink (50 jaar), oprichter van de stichting Samay. “Dat zorgt voor grote problemen voor boeren, die water nodig hebben voor de bevloeiing van hun gewassen. Ook zie je in sommige arme gebieden veel kinderen met een groeiachterstand, simpelweg omdat zij niet gevarieerd genoeg voedsel binnenkrijgen vanwege eenzijdige landbouw.”
“

In ons werk merkten we dat armoede en milieu sterk verbonden zijn

Starink kwam in 1999 voor het eerst in Bolivia, en werd toen gevraagd om zich in te zetten voor het land. In eerste instantie deed hij dat via de stichting Straatkinderen Bolivia, een organisatie die sociale projecten zoals kinderopvang en bibliotheken opzette. In 2012 besloot de stichting een andere weg in te slaan: “In ons werk merkten we dat armoede en milieu sterk verbonden zijn. Het kortere regenseizoen zorgt voor slechtere oogsten, en dus voor lagere inkomsten en duurder voedsel; daarnaast kampen boeren met extreme bodemerosie door loslopend vee dat alles opeet wat groen is. Op plaatsten waar je vroeger gewassen kon verbouwen, is de landbouw tegenwoordig moeilijker geworden. We hebben onze sociale projecten overgedragen zodat wij onze handen weer vrij hadden. Daarna hebben we onze doelstelling en naam veranderd.”

Agroforestry

Het nieuwe doel van de stichting is armoede en honger te bestrijden, door klimaatverandering aan te pakken. “We zien bij veel Boliviaanse boeren dat de grond eenzijdig wordt gebruikt. Boeren planten alleen aardappelen, alleen wortelen of alleen uien, geen combinaties daarvan. Zo komt er niet genoeg divers organisch materiaal terug in de grond, waardoor de grond armer wordt.” De oplossing voor dit probleem? Bomen planten! “Door agroforestry toe te passen waarbij fruitbomen, loofbomen en groente gemengd worden geplant, neemt de kwaliteit van de grond toe. Dit helpt niet alleen tegen grondverarming en erosie, maar zorgt ook voor voedselzekerheid en een zekerder inkomen.”
Momenteel werkt Samay agroforestry met honderd boeren in de Andes aan agroforestry om hun inkomenspositie te verbeteren. Alles gebeurt op een hoogte tussen 1800 tot 3400 meter, waar de weersomstandigheden bar kunnen zijn. “Er is al veel kennis in Bolivia, maar we zijn altijd op zoek naar meer informatie. Hoe kweek je bijvoorbeeld een appelboom die op 3000 meter hoogte kan overleven?”

Daarnaast plaatst de stichting waterreservoirs. “Je moet echt iets doen met je waterhuishouding wil je de landbouw overeind houden. Helemaal als het regenseizoen maar niet op gang wil komen.”

Kennisdeling

Samay heeft verschillende partners in Bolivia. “Als wij bij een van onze partners zien dat iets goed werkt, bijvoorbeeld welk type loofboom goed tegen hagel en wind beschermt, dan geven we die kennis aan onze andere partners door.”
“

Moet ik bomen planten die grond in beslag nemen, maar waarvan ik niets kan oogsten?

In de loop der jaren heeft Samay een vaste methodiek ontwikkeld die boeren meestal integraal overnemen. “Het is echt een totaalpakket. Sommige boeren willen dat in eerste instantie niet, omdat wij ook loofbomen planten die geen producten opleveren. ‘Moet ik bomen planten die grond in beslag nemen, maar waarvan ik niets kan oogsten?’ is dan de gedachte, terwijl die bomen juist nodig zijn als ‘groenbemesters’. Om dat besef tot stand te brengen, zijn workshops en trainingen onmisbaar.”

Een van de partners, Plataforma de Suelos, is een overkoepelende organisatie die veel kleine stichtingen uit het hele land onder zich heeft. Samen met Samay organiseert Plataforma de Suelos workshops in agroforestry. “Daar vertellen we bijvoorbeeld over de verschillende variaties die boeren in hun teelt moeten hebben om de grond stevig, voedselrijk en geschakeerd te houden. We bereiken zo een heleboel boeren. Als in een dorp één iemand eraan begint en succes boekt, zien we vaak dat ineens een heel dorp agroforestry wil toepassen.”

Om kennis over milieuthema’s beter te verspreiden, traint Samay docenten op stads- en dorpsscholen zodat die uiteindelijk les kunnen geven over klimaat, leefomgeving, boomaanplant en grondverbetering. Schoolklassen recyclen plastic afval, planten bomen en onderhouden schoolkassen waarin ze groente kweken voor hun eigen schoollunch.

Bodemerosie wereldwijd

“Pas wanneer de overheid zich serieus buigt over de problematiek van erosie, zullen wij stoppen. Ze doen nu nog te weinig. Ze willen wel bomen planten tegen erosie, maar dat komt nog niet goed van de grond. Omdat we steeds weer nieuwe problemen tegenkomen, zoals bijvoorbeeld boomziektes of ernstige hagel, blijven we bij onze projecten betrokken ­ net zolang als nodig, zelfs als ze in principe al zijn afgerond.”

“Bodemerosie is niet alleen in Bolivia, maar wereldwijd een probleem”, vertelt Starink. “Er zijn heel veel gebieden die langzaamaan aan het verwoestijnen zijn door klimaatverandering. Bijvoorbeeld in Spanje. De context is overal anders: agroforestry op de hoogvlakten van Bolivia moet je anders aanpakken dan agroforestry in de tropen, maar met een goede waterhuishouding en ecologisch landschapsherstel kun je er overal op de wereld iets aan doen.”

Samay werkt aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:

Wist je dat je zelf ook iets kunt doen voor een betere bodem? Lees het artikel ‘Zo zorg je zelf goed voor de bodem‘.

De projecten van Samay worden onder andere gesteund door Wilde Ganzen. Lees hier hoe je zelf in aanmerking komt voor financiering voor je project.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons