Volunteer Correct-medeoprichter Reinier Vriend is gevraagd naar zijn mening over vrijwilligersreizen naar kinderhuizen. Die steekt hij niet onder stoelen of banken: voor hem is het over en sluiten met deze vorm van toerisme.
‘Jaarlijks vertrekken rond de 100.000 Nederlandse vrijwilligers naar het buitenland om daar vrijwilligerswerk te doen. Een groot deel daarvan komt daarbij in contact met kinderen in gezinsvervangende situaties; ook wel weeshuizen genoemd. De vaak goedbedoelde hulp van vrijwilligers kan op verschillende manieren schadelijk zijn voor de kinderen. Zet daarom je tijd, geld en moeite ergens anders voor in; de kinderen in kwestie help je van de regen in de drup.
Je bent je er misschien niet van bewust, maar jouw vrijwilligersreis naar een project met kinderen brengt risico’s met zich mee die structureler zijn en verder reiken dan jouw verblijf daar. Hoewel ik de volgende uitspraken volledig voor eigen rekening neem, zijn ze gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek. Dit zijn vier redenen waarom ik al het vrijwilligerswerk bij ‘weeshuizen’ afraad.
1. Vrijwilliger normaliseert abnormaal contact met kinderen
In Nederland kan je niet zomaar een kinderdagverblijf binnenlopen. Dat hebben we zo georganiseerd om het voor mensen met slechte voornemens te bemoeilijken om misbruik te maken van de kwetsbaarheid van jonge kinderen. In andere landen is dat wel mogelijk. De vrijwilligerspraktijk zorgt er ook voor dat ook mensen die het op kinderen gemunt hebben ook gemakkelijker toegang tot hen krijgen. Denk aan je eigen reis, doe dat maal honderdduizend. Stel je die groep nu eens voor op het Malieveld en vraag je je af hoe moeilijk het is om je in deze groep te verstoppen. Dit is precies de reden waarom zorg voor kinderen in Nederland zo paranoïde geregeld is. Jouw vrijwilligerswerk in een kinderhuis maakt misbruik gemakkelijker.
2. Vrijwilliger verstoort hechting
Kinderen zijn van nature geneigd zich te hechten. Een veilige hechting is een voorwaarde voor geluk en geestelijke gezondheid. Kinderen in weeshuizen en dergelijke hebben vaak al een verstoorde hechting met familie, dus het laatste waar ze op zitten te wachten is nóg een onveilige hechting erbij. Je denkt misschien: wat maken mijn drie weken nou uit? Maar vrijwilligerswerk is tegenwoordig een geoliede machine en vrijwilligers volgen elkaar rap op. Met zoveel wisselende vrijwilligers rijst de vraag: wie is wie nou bezig aan het houden? Vrijwilligerswerk is bedoeld om het belang te dienen van een ander, maar het kind dat je zou moeten helpen gaat er zelfs op achteruit. Lijkt mij niet wat je wilt.
3. Onvoldoende kennis en vaardigheden
De meeste vrijwilligers hebben niet de kennis van het vakgebied waar ze assistentie bieden. Dat kan minder kwaad bij het verven van muren dan bij het verzorgen van kinderen. In Nederland laten we alleen mensen met een opleiding van meerdere jaren met kinderen werken. Dat komt omdat ze moeilijker in elkaar zitten dan een troffel of een verfkwast en verkeerde omvang verregaande gevolgen heeft voor het ruwe materiaal van je arbeid. Het is logisch dat je spelenderwijs wilt ontdekken wat je leuk vindt. Maar een wereld waarin weeshuizen de functie krijgen van experimenteerzones voor vrijwilligers, in plaats van zorgcentra voor kinderen, is niet cool.
4. Vrijwilliger ondersteunt een ontoereikend zorgsysteem
Doordat ‘weeshuizen’ wereldwijd zo in trek zijn als bestemming van hulp en financiering, blijft ontwikkeling van alternatieven uit. Waarom hebben we in Nederland geen weeshuizen meer? We zijn er lang geleden achter gekomen dat pleegzorg en gezinsondersteuning veel beter zijn voor het kind. In landen waar sowieso minder te besteden is, zal een systeem dat buitenlands geld oplevert niet snel worden herzien. Dat wij weten dat dit systeem niet werkt, geeft jou de verantwoordelijkheid om het niet te ondersteunen. Met een vrijwilligersreis naar een weeshuis doe je dat zowel direct als indirect en sta je de ontwikkeling van een beter zorgsysteem voor kwetsbare kinderen in de weg.
Vrijwilligers hebben tegenwoordig al minder vaak de onterechte overtuiging dat zij de wereld gaan redden. Dat is een mooie ontwikkeling. Het is daarbovenop echter wel nodig om er zeker van te zijn dat jouw aanwezigheid geen schade berokkent. Omdat vrijwilligerswerk in weeshuizen dat wel heel moeilijk maakt, kan ik het iedereen afraden.’
Deze blog is onderdeel van de blogging blitz van Better Volunteering Better Care.
Deze organisatie heeft een petitie gelanceerd tegen vrijwilligerswerk in kinderhuizen. Bekijk en onderteken de petitie hier.
Volunteer Correct zet zich in voor verantwoord en transparant internationaal vrijwilligerswerk.
